ဖြစ်စဉ်မှာ ၂၀၂၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၃ရက်နေ့ မြန်မာစံတော်ချိန် ည ၈နာရီ မိနှစ်၄၀ခန့်တွင် ဖားကန့်မြို့ ကံစီး ကျေးရွာမှ ၂မိုင်ကျော်သွားရသော KIA တပ်မဟာ ၉နယ်မြေ အနန့်ပါဒေသတွင် (KIO)ဖွဲ့စည်းသည့် (၆၂) ပြည့်အထိမ်းအမှတ်ပွဲ ကျင်းပနေစဉ် အကြမ်းဖက်စစ်တပ်မှ ဂျက်ဖိုက်တာ လေယာဉ်ဖြင့် ဗုံးကျဲပစ်ခတ် တိုက်ခိုက်ခဲ့သောကြောင့် အရပ်သားပြည်သူများ အယောက် ၈၀ ဝန်းကျင်သေဆုံးပြီး ၅၀ ကျော် ထိခိုက်ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ သေဆုံး၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူများထဲတွင် ကချင်အနုပညာရှင်အသင်းမှ နာမည်ကြီးအနုပညာရှင် အဆိုတော်များ၊ ဖိတ်ကြားထားသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များ၊ အရပ်သားပြည်သူများနှင့် KIA တပ်မဟာ ၉ ၏ တပ်မဟာမှုး အပါအဝင် အရာရှိစစ်သည်များ ပါဝင်သည်ဟု ဒေသတွင်းသတင်းများတွင် ဖော်ပြထားသည်။ ပို၍ဆိုးရွားသည်မှာ ဒဏ်ရာရပြည်သူများကို ဖားကန့်မြို့သို့ သယ်ယူဆေးကုသခွင့်အား အကြမ်းဖက်စစ်တပ်မှ တားမြစ်ပိတ်ပင်ခြင်းသည် လူ့အခွင့်အရေးနှင့် လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ အကူအညီကို ပေါ်ပေါ် တင်တင် အလေးမထားပဲ ချိုးဖောက်နေကြောင်း ပေါ်လွင်ထင်ရှားပါသည်။
ထို့အပြင် ထိုဖြစ်ရပ်မှ အသက်ဘေးလွတ်မြောက်လာသူများ၊ ဆေးရုံဆေးခန်းသို့ ဆေးကုရန် လာသော ဒဏ်ရာရသူများကို မတရား အသင်းဥပဒေ ၁၇(၁) ဖြင့် အရေးယူမည်ဟု စစ်ကောင်စီမှ ခြိမ်းခြောက်လာကြောင်းကို ဖားကန့်မြို့ခံများမှ Federal Journal သို့ ပြောဆိုထားသည်။ “ စစ်ကောင် စီ၏ ယခုကဲ့သို့သော လုပ်ရပ်သည် ကချင်တိုင်းရင်းသားလူထုပေါ်တွင်သာမက အရပ်သားပြည်သူ များအပေါ် ပစ်မှတ်ထားကာ စစ်ရာဇဝတ်မှုကို စနစ်တကျ ထပ်မံကျူးလွန်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သကဲ့သို့၊ လူသားမျိုးနွယ်စုကိုဆန့်ကျင်သည့်ရာဇဝတ်မှု (Crime against humanity) နဲ့ အထူးသဖြင့် လူအစုလိုက်အပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်တဲ့ ဖြစ်ရပ်ဖြစ်ပြီး၊ နိုင်ငံတကာဥပဒေကြောင်းအရ လည်းကောင်း၊ လူ့အခွင့်အရေးရှုဒေါင့်အရလည်းကောင်း ခွင့်လွတ်နိုင်စရာမရှိတဲ့ ဖြစ်ရပ်နဲ့လုပ်ရပ်ဖြစ်တယ်” လို့ လူ့အခွင့်အရေးမှတ်တမ်းကွန်ရက်(မြန်မာနိုင်ငံ)၏ အဖွဲ့၀င်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုဖြစ်သော ကချင်အမျိုးသမီးအစည်းအရုံး ထိုင်းနိုင်ငံ (KWAT) ပြောခွင့်ရ မွန်းနေလီမှ ထောက်ပြ ပြောဆိုထားချက်ကို Federal Journal ၌ ဖော်ပြထားသည်။
A Nang Pa (အနန့်ပါ) ဒေသတိုက်ခိုက်ခံရမှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး KIA ဒုတိယစစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ဂွမ်မော်မှလည်း သူ၏ လူမှုကွန်ယက်စာမျက်နှာတွင် တုံ့ပြန်ထားသည်မှာ “ A Nang Pa (အနန့်ပါ)ဆိုတာ KIAစခန်း မဟုတ်ပါ။ ခရီးသွားများ ခေတ္တနားကြသော ဈေးဆိုင်တန်း စခန်းငယ်လေး သာဖြစ်သည်။ KIO ဗဟိုကော်မတီသည် မြန်မာအစိုးရအဆက်ဆက်ကို ကူညီထောက်ခံသည့် သူများကိုပင်လျှင် ရန်ဖက်အဖြစ် မသတ်မှတ်ခဲ့ပါ။ သို့သော် ယခုအနန့်ပါသို့ လာရောက်သော ပြည်သူများ၊ ဒေသခံများကို စကစကမူ ရန်သူသဖွယ် ပြုမူခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ လူငယ်များကို အခွင့်ကြုံတိုင်း ဘဝမှာ ပြုပြင်လို့မရနိုင်မည့် အမှားများမလုပ်မိဖို့ ပြောလေ့ရှိပေမယ့် ဒီလိုအမှားများကို လုပ်သူတွေက လူကြီးတွေပဲဖြစ်နေပါတယ်။ အနန့်ပါတွင် အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသူများအားလုံး ကောင်းရာဘုံသို့ ရောက်ရှိကြပါစေလို့ ဆုတောင်းမေတ္တာ ပို့ပါတယ်။ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူများကိုလည်း ဆုတောင်းမေတ္တာပို့ပါတယ်။ မိသားစုအားလုံးနဲ့ ထပ်တူကြေကွဲဝမ်းနည်းရပါတယ်။ အားလုံးရဲ့ ဝမ်းနည်းကြေကွဲမှုနဲ့ မျက်ရည်တွေဟာ တန်ဖိုးမဖြတ်နိုင်တဲ့ ရင်းနှီးမှုတွေဖြစ်လာမှာပါ” ဟူ၍ ဖြစ်သည်။ ထို့အတူ ထိုတိုက်ခိုက်မှုအပေါ် KIO ၏ သဘောထားထုတ်ပြန်ချက် အချက် ၇ ချက်ပါ နောက်ဆုံး အချက်တွင် “ဤကဲ့သို့သော ဝမ်းနည်းဖွယ်ဖြစ်ရပ်ကို အာဏာရှင်စစ်ကောင်စီအား တွန်းလှန်မည့် တော်လှန်ရေးခွန်အားအဖြစ်သို့ အရှိန်မြင့်တင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ထား သည်။
ထိုတိုက်ခိုက်ခံရမှုညတွင် သေဆုံးသွားသော ကို King ကီးဘုတ်တီးသူ၏ သူငယ်ချင်းဖြစ်သူမှလည်း “ ခုလို အင်မတန်မှ ခင်မင်ရသည့် ငယ်သူငယ်ချင်းတစ်ယောက် အပြစ်မဲ့သေဆုံးသွားရတာ တကယ်ကို စိတ်မကောင်းပါဘူး။ အင်မတန်မှ ဖော်ရွေသူတစ်ယောက်၊ လူငယ်ဘဝတုန်းက လူငယ် camp သင်တန်းတွေမှာ တက်တက်ကြွကြွပါဝင်ခဲ့သူ၊ ပျော်ပျော်နေတတ်သူတစ်ယောက် ခုတော့ ဒီမိစ္ဆာအကြမ်းဖက်စစ်တပ်ကြောင့် အသက်ဆုံးရှုံးသွားရပြီ” ဟုသူ၏ ခံစားချက်ကို ပြောထားသည်။
တိုက်ခိုက်ခံရမှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး မြစ်ကြီးနားဒေသခံ ကို(ဆွမ်ဒူ) အမည်လွှဲမှလည်း “ ဒီအကြမ်းဖက် စစ်တပ်က လူစိတ်မရှိတော့ဘူး။ လူမြင်ရင် သူတို့ရန်သူပဲလို့ သတ်မှတ်ပြီးတော့ ပစ်သတ်နေပြီ။ သူတို့ တိုက်ခိုက်ရမည့်ရန်သူလား၊ ပြည်သူလားမခွဲခြားတော့ဘူး။ တွေ့ရာလူ အကုန်ပစ်သတ်နေပြီ။ မြန်မာပြည်ငြိမ်းချမ်းဖို့ကတော့ ဒီလိုစစ်တပ်မျိုးမရှိမှ ဖြစ်လာတော့မယ်ထင်တယ်” ဟု သူ၏အမြင်ကို ပြောသည်။
အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီ၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော ထိုတိုက်ခိုက်မှုကို World Kachin Congress (WKC) မှလည်း ဝမ်းနည်ခြင်းနှင့် တိုက်ခိုက်မှုကို ရှုံ့ချကြောင်း သဘောထားထုတ်ပြန်ထားသည်။ ထိုနည်းတူ မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်ညီနောင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်များဖြစ်သော ရက္ခိုင့် တပ်တော် AA၊ မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရက်တစ် မဟာမိတ်တပ်မတော် MNDAA နှင့် တအောင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော်TNLA၊ တို့မှလည်း ဝမ်းနည်းကန့်ကွက်ရှုံ့ချကြောင်းနှင့် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG)နှင့် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော်ကိုယ်စားပြု ကော်မတီ(CRPH) တို့မှလည်း နိုင်ငံတကာသို့ ချက်ခြင်း အရေးယူမှု လုပ်ဆောင်ရန် ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အမေရိကန်၊ အင်္ဂလန်အပါအဝင် ဥရောပနိုင်ငံ သံရုံးများမှလည်း စုပေါင်းပြီး အနန့်ပါတိုက်ခိုက်မှုကို ဝမ်းနည်းကြောင်းနှင့် ကန့်ကွက်ရှုံ့ချကြောင်း သတင်းထုတ်ပြန်ထားသည်။ အံ့သြစရာကောင်းသည်မှာ အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံများဖြစ်သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံနှင့် တရုတ်နိုင်ငံတို့မှာမှု ဖြစ်စဉ်အပေါ် ရေငုံနုတ်ပိတ် နေသည်ကိုတွေ့ရသည်။
အနန့်ပါဒေသ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်ခံရမှုအပြီး နယူးယောက်မြို့ ကုလသမဂ္ဂရုံးချုပ်တွင် ကျင်းပသည့် အထွေထွေညီလာခံ၏ အစိတ်အပိုင်း တစ်ခုဖြစ်သည့် တတိယကော်မတီ၏ အစည်းအဝေးတွင် လက်ရှိမြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ သံအမတ်ကြီး ဦးကျော်မိုးထွန်းနှင့် မြန်မာနိုင်ငံ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂအထူးကိုယ်စားလှယ် မစ္စတာသောမတ်စ်အင်ဒရူး တင်ပြပြောကြားသည့်အထဲတွင် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် အစုလိုက်အပြုံလိုက် သေဆုံးခဲ့ရသည့် ဖားကန့်ဂီတပွဲ ဖြစ်ရပ်အကြောင်း ပါဝင်ခဲ့ပါသေးသည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံတကာ၏ တုံ့ပြန် ဆောင်ရွက်မှုသည် လိပ်ထက်ပင် နှေးကွေးနေသည်ကို တွေ့နေရသည်။ နိုင်ငံတကာ သဘောတူစာချုပ်တစ်ခုဖြစ်သည့် ရောမဥပဒေ ( Rome statute of 1998) ၌ ပြဌာန်းထားသည်မှာ အရပ်သားပြည်သူများအား ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ပစ်မှတ်ထားတိုက်ခိုက်ခြင်း၊ အရပ်သားပြည်သူများ သေဆုံး၊ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရမည်ကိုသိလျက်ဖြင့် ရည်ရွယ်တိုက်ခိုက်ခြင်း၊ ခုခံနိုင်မှုကင်းမဲ့သည့် မြို့၊ ရွာ၊ အိမ်၊ အဆောက်အဦးများကိုတိုက်ခိုက်ခြင်း၊ ဗုံးကျဲခြင်း၊ အမြှောက်များဖြင့် ပစ်ခတ်ပါက စစ်ရာဇဝတ်မြောက်ကြောင်း ပြဌာန်းထားသည်။ ဤပြဌာန်းချက်အရ နိုင်ငံတကာရဲ့ အရေးယူတုံ့ပြန်ဆောင်ရွက်မှုသည် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် လားလားမျှ မသက်ဆိုင်သကဲ့သို့ ဖြစ်နေကြောင်း အထင်အရှားမြင်တွေ့နိုင်သည့် အခြေအနေဖြစ်သည်။
