ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ဦးမြိုအခြေစိုက် ခမရ (၃၇၈) တပ်ရင်းမှာ ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့ သတင်းထောက် ဖိုးသီဟ (ခေါ်) ကိုမြတ်သူထွန်း၊ ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) ကို ဂုဏ်ပြုစပ်ဆိုထားတဲ့ သီချင်းတစ်ပုဒ်ကို စပ်ဆိုသူအဖြစ် စွပ်စွဲဖမ်းဆီးခံရတဲ့ ဖိုးလပြည့် (ခေါ်) ကိုကျော်ဇံဝေတို့ နှစ်ဦး အပါအဝင် အရပ်သား ခုနစ်ဦးကို ဇန်နဝါရီလ ၂၃ ရက်နေ့က အချုပ်ခန်းထဲကနေ ခေါ်ထုတ်ပစ်သတ်ပြီး မြေမြှုပ်အလောင်းဖျောက်ခဲ့ကြောင်း စစ်ကောင်စီတပ်က အရာရှိတွေရဲ့ ဝန်ခံချက်အဖြစ် ဖော်ပြထားတဲ့ ဗီဒီယိုတစ်ခုကို ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) က ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၉ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။
ဗီဒီယိုထဲမှာ ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) ဖမ်းဆီထားတဲ့ စစ်အရာရှိဝတ်စုံ ဝတ်ဆင်ထားတဲ့ လူနှစ်ဦးနဲ့ ခရိုင်ရဲတပ်ဖွဲ့မှူးဝတ်စုံ ဝတ်ဆင်ထားသူ တစ်ဦးက စစ်ကောင်စီရဲ့ ခြေမြန်တပ်ရင်း (ခမရ) (၃၇၈) တပ်ရင်းဌာနချုပ်က တပ်ခွဲမှူး ဒဏ်ရာရချိန်မှာ အကျဉ်းသားခုနစ်ဦးကို သတ်ဖြတ်ဖို့ အမိန့်ပေးခဲ့တာလို့ ထွက်ဆိုထားပါတယ်။
RFA အနေနဲ့ ဒီဗီဒီယိုပါ စွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ဝန်ခံချက်တွေအပေါ် သီးခြား အတည်ပြုနိုင်ခြင်းမရှိသလို ဒီစွပ်စွဲချက်တွေနဲ့ ဝန်ခံချက်တွေ ဘယ်ပုံ ဘယ်နည်းရယူခဲ့သလဲဆိုတာကိုလည်း သီးခြား အတည်ပြုနိုင်ခြင်း မရှိပါဘူး။
ဗီဒီယိုမှာ ပြောဆိုထားတဲ့ သတ်ဖြတ်ခံရသူ ခုနစ်ဦးထဲမှာ သတင်းထောက် ဖိုးသီဟနဲ့ ကိုဖိုးလပြည့် (ခေါ်) ကိုကျော်ဇံဝေတို့ ပါဝင်ပြီး သူတို့ကို ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် စက်တင်ဘာလအတွင်းမှာ ဖမ်းဆီးထားတာဖြစ်ပြီး ကျန်တဲ့အရပ်သားငါးဦးကိုလည်း ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) နဲ့ဆက်စပ်တယ်ဆိုပြီး မြောက်ဦး ခရိုင်ရဲတပ်ဖွဲရုံး အချုပ်ထောင်မှာ ထိန်းသိမ်းထားတာပါ။
အဲဒီနောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၄ ရက်နေ့မှာ ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) က တိုက်ခိုက်လာချိန်မှာတော့ သူတို့ကို ခမရ (၃၇၈) တပ်ရင်းထဲကို ပြောင်းရွှေ့ခဲ့တာလို့ ဗီဒီယိုမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
တရားရင်ဆိုင်နေချိန်အတွင်း အချုပ်ထောင်ထဲမှာ ဖမ်းဆီးထားစဉ် သေဆုံးသွားတဲ့ သတင်းထောက် ကိုဖိုးသီဟရဲ့ အမျိုးသမီး မဥမ္မာရွှေစင်မြင့်က တရားမျှတမှုရရှိရေး ဆောင်ရွက်ပေးကြဖို့ RFA ကို ပြောဆိုပါတယ်။
“သူတို့ကို လက်ထိပ်ခတ်ပြီး ခေါ်သွားတယ်။ မျက်လုံးကိုစည်းပြီးတော့။ ပြီးရင်ပစ်သတ်လိုက်တာကို ကျွန်မအနေနဲ့တွေးကြည့်လို့တောင် မရသေးဘူး။ အရမ်းခံစားရတယ်။ တအားခံပြင်းတယ်။ ဒီမတရားသဖြင့် ခံရတာတွေကိုလေ တရားမျှတမှုရှိရှိဖြစ်အောင် ဆောင်ရွက်ပေးကြပါလို့ ပြောချင်ပါတယ်”
ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) အနေနဲ့ ရခိုင်တိုက်ပွဲတွေအတွင်း ဖမ်းမိထားတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်က အရာရှိ၊ အရာခံနဲ့ တပ်သားတွေကို စစ်ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်ရာမှာ ပါဝင်မှု ရှိ၊ မရှိ စစ်ဆေးနေပြီး အမိန့်ပေးသူ၊ လက်တွေ့သတ်ဖြတ်ခဲ့သူ အားလုံးကို ရက္ခိုင့်တပ်တော်က ချမှတ်ထားတဲ့ ဥပဒေနဲ့အညီ အပြစ်ပေး အရေးယူသွားမယ်လို AA ပြောခွင့်ရသူ ဦးခိုင်သုခက RFA ကို ပြောဆိုထားပါတယ်။
AA က ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ ဗီဒီယိုနဲ့ပတ်သက်လို့ စစ်ကောင်စီဘက်က တစ်စုံတစ်ရာထုတ်ပြန်တာ မရှိသေးသလို ရခိုင်ပြည်နယ် စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရ ပြည်နယ်ဥပဒေချုပ် ဦးလှသိန်းကို တစ်စုံတစ်ရာ မှတ်ချက်ပေးဖို့ RFA က တယ်လီဖုန်းနဲ့ ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့် ဖုန်းမကိုင်ပါဘူး။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု နယူးယောက်မြို့အခြေစိုက် လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့ (HRW) ရဲ့ အာရှရေးရာဌာနမှူး ဖီလ် ရောဘတ်ဆန် (Phil Robertson) ကတော့ “ကိုဖိုးသီဟနဲ့ အရပ်သားတွေကို သတ်ဖြတ်တာဟာ ဆိုးဝါးတဲ့ ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်တာဖြစ်ကြောင်း၊ ဒီစွပ်စွဲခံရတဲ့ စစ်ကောင်စီအရာရှိတွေရဲ့ ဝန်ခံချက်တွေကို ဘယ်လိုဘယ်နည်း စစ်ဆေးရယူခဲ့သလဲဆိုတဲ့ အထောက်အထားအပြည့်အစုံနဲ့ ဒီအမှုအခင်း ဘယ်လိုဖြစ်ပျက်ခဲ့သလဲဆိုတာကို ရခိုင်ပြည်သူတွေနဲ့ မြန်မာပြည်သူတွေ သိနိုင်အောင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်နဲ့ ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်အနေနဲ့ ထုတ်ပြန်ပေးသင့်ကြောင်း၊ အမှုကို တရားအမျှတဆုံးဖြစ်အောင် ဘယ်လို ဖြေရှင်းစီရင်မယ် ဆိုတာကိုလည်း တိုင်ပင်ဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း” ပြောပါတယ်။
နယ်စည်းမခြား သတင်းထောက်များအဖွဲ့ (RSF) ကလည်း သတင်းထောက် ဖိုးသီဟ (ခေါ်) ကိုမြတ်သူထွန်း သတ်ဖြတ်ခံရတဲ့သတင်း ထွက်ပေါ်လာပြီးနောက် ဒီသတ်ဖြတ်မှုတွေကို စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့နဲ့ ဖိအားပေးဟန့်တားဖို့ နိုင်ငံတကာကို ဖေဖော်ဝါရီ ၂၃ ရက်နေ့မှာ တောင်းဆိုထားပါတယ်။
သတင်းသမားများ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး ကော်မတီ (CPJ) ကလည်း ဒီသတ်ဖြတ်မှုအပေါ် စုံစမ်းစစ်ဆေးပြီး ကျူးလွန်သူတွေကိုအရေးယူဖို့ စစ်ကောင်စီကိုတောင်းဆိုထားပါတယ်။
(မှတ်ချက်။ ကနဦးသတင်းဆောင်းပါးတွင် ကိုးကားဖော်ပြခဲ့သည့် ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA) ထုတ်ပြန်ချက်ဗီဒီယိုပါ ပြောဆိုချက်၊ စွပ်စွဲချက်၊ ဝန်ခံချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ အမည်များ၊ အမှုဖြစ်စဉ်ပြောဆိုချက်များကို RFA သတင်းကျင့်ဝတ်မူဝါဒနှင့်အညီ ပြန်လည်တည်းဖြတ် ဖော်ပြထားပါသည်။)
