မွနျမာနိုငျငံမှာ အာဏာသိမျးပွီး သုံးနှစျဆိုတဲ့ အခြိနျ ကုနျလှနျခဲ့ပမေယျ့ နိုငျငံအတှငျး လူ့အခှငျ့အရေးခြိုးဖောကျမှုတှေ ပိုမိုဆိုးရှားလာနပွေီး နိုငျငံတကာရဲ့ လုံလောကျတဲ့ စိတျဝငျစားမှုလညျးမရှိတာကွောငျ့ မွနျမာပွညျသူတှေ ခံစားနရေတယျလို့ ကုလသမဂ်ဂလူ့အခှငျ့အရေးကောျမရှငျနာ Volker Turk က ဇနျနဝါရီလ ၃၀ ရကျနေ့က ထုတျဖောျပွောဆိုပါတယျ။
“ကမ်ဘာတစျဝနျး အရေးတကွီး ဖွစျပကြျနတောတှကေို ဘယျသူတစျဦးတစျယောကျကမှ မေ့လြော့မနသေငျ့ပါဘူး။ ဒါပမေဲ့ မွနျမာပွညျသူတှေ မေ့လြော့ခံနရေတာကတော့ ကွာလှပါပွီ။ အခုဆို ပွီးခဲ့တဲ့ အောကျတိုဘာလလောကျကစလို့ အခွအေနတှေေ ပိုမိုဆိုးဝါးလာနပွေီး ပွညျသူတှဟော စစျတပျရဲ့ ပစျမှတျဖွစျနရေပါပွီ” လို့ စစျတပျအာဏာသိမျးခဲ့တဲ့ ဖဖေောျဝါရီလ ၁ ရကျနေ့ မတိုငျခငျ ဇနျနဝါရီလ ၃၀ ရကျနေ့မှာ ထုတျဖောျပွောဆိုလိုကျပါတယျ။
စစ်ကောင်စီနဲ့ တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေရဲ့ ပိုမိုပြင်းထန်လာတဲ့တိုက်ပွဲတွေကြောင့် အရပ်သားပြည်သူတွေ အစုလိုက် အပြုံလိုက် ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ရသလို စစ်ကောင်စီဟာ ခံစစ်အနေအထားကနေ အရပ်သားတွေရှိတဲ့နေရာတွေကို ပစ်မှတ်ထား ဗုံးကြဲတာ၊ လက်နက်ကြီးနဲ့ ပစ်တာတွေ လုပ်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဒီလိုတိုက်ခိုက်မှုတွေကြောင့် အောက်တိုဘာလအတွင်း ၅၅၄ ဦး သေဆုံးရတယ်လို့ သတင်းရင်းမြစ်တွေက ဖော်ပြပြီး ၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွင်း အရပ်သားထိခိုက်သေဆုံးမှုဟာ ၁၆၀၀ ကျော်ရှိတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကတော့ အရပ်သားသေဆုံးရတာ သုံးရာလောက်ပဲရှိခဲ့တာပါ။
ယုံကွညျရတဲ့ သတငျးရငျးမွစျတှရေဲ့ မှတျတမျးအရ ပွီးခဲ့တဲ့ ဇနျနဝါရီလ ၂၆ ရကျနေ့အထိ နိုငျငံရေးနဲ့ပတျသကျပွီး ဖမျးဆီးခံခဲ့ရသူ ၂၆,၀၀၀ ရှိခဲ့ပွီး သူတို့အထဲက နှစျသောငျးနီးပါး ဖမျးဆီးခံနရေဆဲဖွစျသလို သူတို့ဟာ နှိပျစကျညှဉျးပနျးခံရသလို ဥပဒအေရ မြှတတဲ့ တရားရငျဆိုငျမှုလညျး မရခဲ့ကွဘူးလို့ဆိုပါတယျ။
“စစ်တပ်ဟာ အရပ်သားတွေကို ရန်သူကို အားပေးကူညီသူတွေအနေနဲ့ ရှုမြင်ပြီး အပြစ်ပေးအရေးယူတဲ့ ဗျူဟာနဲ့ တစိုက်မတ်မတ် ဆောင်ရွက်နေပါတယ်” လို့ လူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်နာ Türk က ပြောပါတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ်က မြို့နယ် ၁၇ မြို့နယ်အပါအ၀င် တစ်နိုင်ငံလုံးက မြို့နယ် ၇၄ မြို့နယ်မှာ အင်တာနက်နဲ့ တခြားဆက်သွယ်ရေးတွေကို တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းကနေ လုံး၀ဖြတ်တောက်ထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
“ဒီအခြေအနေတွေအရ နိုင်ငံတကာအနေနဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက သေရေးရှင်ရေးအခြေအနေတွေအတွက် လိုအပ်တဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်တာတွေလုပ်ဖို့ တောင်းဆိုလိုပါတယ်” လို့ ပြောပါတယ်။ တစ်ဆက်တည်း အခုလို ဆောင်ရွက်ရာမှာ လက်နက်တင်သွင်းတာတွေ၊ လေယာဥ်ဆီနဲ့ နိုင်ငံခြားငွေတွေ ၀င်ရောက်တာတွေကို ကန့်သတ်ဖို့၊ ပစ်မှတ်ထားအရေးယူတာတွေလည်းပြုလုပ်ဖို့ တောင်းဆိုပါတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်နာ Volker Turk က ပြောဆိုသွားပါတယ်။
