မြန်မာနိုင်ငံမှာ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေတဲ့ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုတွေနဲ့ ကမာပျက်သလို ဆိုးဝါးတဲ့ အခြေအနေတွေကို ရပ်တန့်ပြီး ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ဒီမိုကရေစီနဲ့ ရေရှည်ဖြစ်ထွန်းတဲ့ တိုးတက်မှု အခြေအနေတွေဆီကို ပြန်ရောက်အောင် လုပ်ဖို့ အရေးတကြီးလိုအပ်နေပါတယ်လို့ ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ယာယီမဟာမင်းကြီး နာဒါ အယ်လ် နာရှစ် က ကုလသမဂ္ဂရဲ့ကိန်းဂဏန်းတွေကို ထောက်ပြပြီး မနေ့ကလူ့အခွင့်အရေးညီလာခံမှာ ပြောသွားတာဖြစ်ပါတယ်။
အခုဆိုရင် မြန်မာစစ်တပ်ဟာ သူတို့ ပစ်မှတ်ထားတဲ့ စစ်အာဏာသိမ်းဆန့်ကျင်ရေး အင်အားစုတွေတင်မကဘဲ ဒီအင်အားစုတွေကို ထောက်ခံတယ်လို့ သူတို့ယူဆတဲ့ အရပ်သားလူ့အဖွဲ့အစည်းတွေကိုပါ ရက်ရက်စက်စက်တိုက်ခိုက်ဖြိုခွင်းတာတွေ လုပ်နေတဲ့အကြောင်း၊ အခုမိုးရာသီကာလအတွင်းမှာ စစ်တပ်ရဲ့လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနဲ့ လက်နက်ကြီး ပစ်ခတ်မှုတွေကြောင့် အရပ်သားပြည်သူတွေနဲ့ လူနေအိမ်တွေ ထိခိုက်ပျက်စီးရပြီး၊ မကွေး၊ စစ်ကိုင်း၊ ကချင်၊ ကရင်၊ ကယားနဲ့ ရှမ်းပြည်နယ်တွေမှာ စုစုပေါင်း အရပ်သား နေအိမ် ၃၀၀၀ လောက်နဲ့ စာသင်ကျောင်းတွေ မီးရှီု့ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရတယ်လို့ သူက ပြောသွားပါတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလက စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီးကတည်းက ကလေးငယ် ၁၈၈ ဦးအပါအဝင် လူပေါင်း ၂၃၁၅ ဦး သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီး၊ အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတွေကို ထွက်ပြေးလာတဲ့ လူပေါင်းလေးသောင်းခွဲလောက် အပါအဝင် အရပ်သား ပြည်သူတစ်သန်းလောက်အထိ နေအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးခဲ့ရပြီး အစားအစာ၊ သောက်သုံးရေနဲ့ဆေးဝါးကုသမှုတွေမရှိဘဲ နေနေကြရတဲ့အကြောင်း အခုအချိန်မှာ စစ်တပ်ကရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းကို အကူအညီပေးရေး အဖွဲ့တွေ သွားရောက်ခွင့်မပြုတော့တာ အပါအဝင် စစ်တပ်ရဲ့ကန့်သတ်မှုတွေကြောင့် ငတ်မွတ်ခေါင်းပါးမှုတွေ ကြုံလာရမယ့်အလားအလာ ရှိနေတဲ့အကြောင်းလည်း ပြောသွားပါတယ်။
ဒါ့အပြင် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း လူပေါင်းတစ်သောင်းခွဲလောက် ဖမ်းဆီးခံထားခဲ့ရတဲ့ အထဲက ၁၂၀၀၀ ကျော်လောက်ဟာ အကျဉ်းထောင်တွေထဲမှာပဲ ရှိနေပြီး၊ စစ်တပ်က ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားစဉ် အသက်သေဆုံးသူ အရေအတွက် ၂၇၃ ဦး ရှိပြီး တစ်စထက်တစ်စ တိုးလာနေတဲ့အကြောင်း၊ နေအိမ်တွေ၊ ကျေးရွာတွေထဲကို ဝင်ရောက်ဖမ်းဆီးစဉ်မှာ သေဆုံးခဲ့သူ ၂၆၆ဦး အထိ ရှိနေပြီး၊ ဒီအထဲက ၄၀ ဦးဟာ ဦးခေါင်းကို ချိန်ရွယ် ပစ်ခတ်ခံခဲ့ရတာ ဖြစ်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ဒါ့အပြင် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားစဉ် သေဆုံးသွားသူတွေရဲ့ခန္ဓာကိုယ်မှာ ညှဉ်းပန်း နှိပ်စက်ထားတဲ့ အထောက်အထားတွေ တွေ့ရပြီး၊ ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခဲ့တဲ့ အထောက်အထားတွေ အစဖျောက်ဖြစ်ဖို့ သေဆုံးသွားပြီးမှ ဖြစ်စေ၊ မသေသေးပဲ ဖြစ်စေ မီးရှို့ အစဖျောက်ပစ်ခဲ့တဲ့ ဖြစ်စဉ် ၁၁၁ ခု ရှိနေတယ်လို့ လည်း ဆိုပါတယ်။
ဒါ့အပြင် မြန်မာစစ်တပ်က ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ တရားစီရင်ရေးစနစ်ကနေ နိုင်ငံရေးအရ အတိုက်အခံတွေကို သေဒဏ်စီရင်တာကို လက်နက်တစ်ခုလို အသုံးပြုနေပြီး၊ ဒီမိုကရေစီအရေးလှုပ်ရှားသူ လေးဦးကို တရားမျှတတဲ့ စစ်ဆေးမှုမရှိပဲ သေဒဏ်စီရင်လိုက်တာဟာ နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေကို မထီမဲ့မြင်ပြုနေတာကို ပြသနေကြောင်းနဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ မတရားဖမ်းဆီး ထောင်ချခံနေသူတွေအတွက် အမှုလိုက်ပေးနေတဲ့ရှေ့နေတွေကို တရားစွဲဆိုထောင်ချတဲ့အမှု ၁၀ မှုအထိ မှတ်တမ်းတင်ထားတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ်မှာ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီးကတည်းက အရပ်ဘက်လူ့အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ လွတ်လပ်ခွင့်ကို ပိုပြီး တင်းကြပ်လာခဲ့ရာမှာ မိုဘိုင်းဖုန်းအသုံးပြုမှုတွေကို မှတ်ပုံတင်ဖို့နဲ့ အခွန်အကောက် အသစ်တွေ တိုးပြီး စည်းကြပ်ဖို့ ကြိုးပမ်းမှုတွေဟာ သာမန်ပြည်သူတွေရဲ့ ဖုန်းနဲ့ အင်တာနက်အသုံးပြုနိုင်မှု လျော့ကျစေမယ့်အပြင် အင်တာနက် သုံးသူတွေကို စောင့်ကြည့် ထောက်လှမ်းတာတွေ တိုးလာမှာ ဖြစ်တဲ့အကြောင်း၊ မကြာခင်က NUG နဲ့ PDF တပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ သက်ဆိုင်တဲ့ ဆိုရှယ်မီဒီယာပို့စ်တွေကို Like လုပ်တာ၊ အီမိုဂျီနဲ့ ထောက်ခံကြောင်း ပြသတာတွေလုပ်ရုံနဲ့ ထောင်ဒဏ် ၁၀ နှစ်အထိ ချမှတ်နိုင်ကြောင်း ပြောသွားတာတွေကြောင့်လည်း လွတ်လပ်စွာပြောဆိုခွင့်တွေကို တင်းကြပ်လာတာဖြစ်တဲ့အကြောင်း ပြောသွားပါတယ်။
အခုလို မြန်မာနိုင်ငံက လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု သံသရာလည်နေတာကို ရပ်တန့်သင့်နေပြီ ဖြစ်ပေမယ့် သံတမန်ရေးအရ ကြိုးပမ်းမှုတွေဟာ အကန့်အသတ်နဲ့သာ အကျိုးဖြစ်ထွန်းနေပါတယ်။ ကုလအထွေထွေအတွင်းရေးမှူးရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးသံရဲ့ ကြိုးပမ်းအားထုတ်မှုတွေ အရှိန်ရလာမယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ အာဆီယံအနေနဲ့လည်း လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီတွေ ပေးအပ်ဖို့၊ မြန်မာနိုင်ငံပြဿနာအတွက် အဖြေရှာဖို့နဲ့ ပြည်သူတွေကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေနဲ့ တိုင်ပင်ဆွေးနွေးမှုတွေလုပ်တာတွေ တိုးလုပ်ဖို့ သင့်ပါတယ်လို့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ယာယီမဟာမင်းကြီး နာဒါ အယ်လ် နာရှစ်က ပြောသွားပါတယ်။
လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ယာယီမဟာမင်းကြီးက မြန်မာစစ်တပ်ကို တိုက်ခိုက်မှုတွေ ရပ်တန့်ဖို့၊ သေဒဏ်စီရင်မှုတွေ ချက်ချင်းရပ်ထားဖို့၊ နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားတွေ ပြန်လွှတ်ပေးဖို့၊ လူသားချင်းစာနာမှုအကူအညီ ပေးအပ်မှုတွေ ပြန်ဖွင့်ပေးဖို့နဲ့ ဒီမိုကရေစီနဲ့လူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားလိုက်နာဖို့ တိုက်တွန်းလိုက်ပြီး၊ လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီအနေနဲ့လည်း မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ လွတ်လပ်တဲ့စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးယန္တရား IIMM အပါအဝင် လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံးရဲ့လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေကို အင်အားဖြည့်ပေးဖို့ တောင်းဆိုကြောင်း ပြောကြားသွားပါတယ်။
