စစ်ကိုင်းတိုင်း ဒီပဲယင်းမြို့နယ် လက်ယက်ကုန်းရွာ စာသင်းကျောင်းကို သောကြာနေ့က စစ်ကောင်စီတပ်ရဲ့ လေကြောင်းကနေ တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် သေဆုံးသူဟာ ဒီနေ့အထိ အတည်ပြုချက်အရ ကလေးငယ် ခုနစ်ဦး အပါအဝင် စုစုပေါင်း ၁၃ ဦးအထိ ရှိနေတယ်လို့ ဒေသခံတွေ ကပြောပါတယ်။
သေဆုံးရတဲ့ ကလေးတွေဟာ အသက် ၇ နှစ်အရွယ် မောင်ဘုန်းတေဇ၊ မစုရတီလှိုင်၊ အသက် ၉ နှစ်အရွယ် မဇင်နွယ်ဖြိုး၊ အသက် ၁၁ နှစ်အရွယ် မဝင်းဝင်းခိုင်၊ အသက် ၁၄ နှစ်အရွယ် မောင်ဇင်ကိုဦး၊ အသက် ၁၃ နှစ် မောင်စိုးမင်းဦး၊ အသက် ၁၆ နှစ်အရွယ် မောင်အောင်အောင်ဦးတို့ ဖြစ်ပါတယ်။ ကျန်တဲ့သူတွေကတော့ အသက် ၃၄ နှစ်အရွယ် ကိုအောင်စောထွေး၊ အသက်၂၂ နှစ် အရွယ် ကိုအောင်ချစ်မိုး၊ အသက် ၄၉ နှစ်အရွယ် ဦးကျော် ထွန်း၊ အသက် ၃၁ နှစ်အရွယ် ကိုတင်စိုးခိုင်၊ အသက် ၃၇ နှစ်အရွယ် မယုတို့ ဖြစ်ပြီး နောက်တစ်ယောက်ရဲ့ နာမည်နဲ့ အသက်ကိုတော့ RFA က အတည်မပြုနိုင်သေး ပါဘူး။
စစ်ကောင်စီတပ်တွေဟာ စက်တင်ဘာ ၁၆ ရက်နေ့ နေ့လယ်ပိုင်းမှာ လက်ယက်ကုန်းရွာကို ရဟတ်ယာဉ် လေးစင်းနဲ့ ရောက်သွားပြီး၊ အဲဒီထဲက နှစ်စင်းဟာ မဟာဓမ္မံရံသီ ဘုန်းကြီးကျောင်းဝန်းထဲက အလယ်တန်းကျောင်းကို ပစ်ခတ်ခဲ့တာလို့ ပြောကြပါတယ်။ ကျန်တဲ့နှစ်စင်းပေါ်ကနေ စစ်ကောင်စီတပ်သား ၈၀ ဝန်းကျင် ဆင်းလာပြီး လက်ယက်ကုန်း ရွာထဲကို ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့ပါတယ်။
စစ်ကောင်စီတပ်က ရဟတ်ယာဉ်နှစ်စင်း တစ်နာရီနီးပါး ကြာအောင် စာသင်ကျောင်းကို တရစပ်ပစ်ခတ် တိုက်ခိုက်ခဲ့တာလို့ မျက်မြင်ကြုံတွေ့ခံရတဲ့ ကျောင်းသားမိဘ တစ်ယောက်က RFA ကို ပြောပါတယ်။
“လက်နက်ကြီးတွေနဲ့ ထုတယ်၊ စက်သေနတ်နဲ့ပစ်တယ်၊ ပစ်တယ်၊ ထုတယ် တစ်နာရီ လုံးလုံး အဲဒါလုပ်တာ။ တစ်ချိန်လေးမှကို မနားဘူး၊ လေယာဉ်နှစ်စင်း ဟိုဘက်က ပတ်ပစ်လိုက်၊ ဒီဘက်က ပစ်လိုက်နဲ့ အဲလိုကို ဝဲပြီးပစ်တယ်။ အဲလို တစ်နာရီလုံးလုံး ကျမတို့အောက်မှာ အလူးအလဲခံနေရတယ်။ ခဏနေတော့ ခြင်းကျားတွေ လွယ်ထားတဲ့ စစ်သားတွေဝင်လာတယ် ကျမတို့ကျောင်းထဲကို။ အဲဒီလို ဝင်လာတဲ့ အချိန်မှာ သေနတ်တွေ တအားပစ်ပြီး ဝင်ချလာတာ။ ရပ်ရပ်ဆိုပြီး လှမ်းပြောသံလည်း ကြားလိုက်တယ်။ ကျမတို့ကိုလည်း အကုန် ခေါင်းငုံ့နေတဲ့၊ မော့လာရင် ပစ်သတ် ပစ်မယ်တဲ့။ ကျမ အသာလေးချောင်းပြီး မော့ကြည့်လိုက်တော့ သူငယ်တန်း ကျောင်းဆောင်ဘက် ကလေးလေးတွေ ထွက်လာကြတယ်။ တချို့ကလည်း ထော့ နင်းထော့နင်း တချို့ကလည်းသွေးတွေရွှဲ၊ ကျမရှေ့မှာလည်းသွေးတွေ တစ်ကိုယ်လုံးရွှဲနေ တဲ့ကလေးတွေ အများကြီးပဲ”
တိုက်ခိုက်ပြီးနောက် ကျောင်းကိုရောက်လာတဲ့ စစ်သားတွေက စစ်ဝတ်စုံအပြည့်အဝနဲ့ မဟုတ်ဘဲ အားကစား ဘောင်းဘီတွေ၊ ဘောင်းဘီတိုတွေ ဝတ်ဆင်ထားတယ်လို့ မျက်မြင်တွေ့ရှိသူက ပြောပါတယ်။ နောက်ပိုင်းသိရတာက ဒီစစ်သားတွေဟာ ခမရ – ၃၆၈ ကဖြစ်တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
လေကြောင်းတိုက်ခိုက်ခံရတဲ့ စာသင်ကျောင်းမှာ ကျောင်းသား၊ ကျောင်းသူ ၂၄၂ ယောက်နဲ့ ဆရာ၊ ဆရာမ ၃၁ ယောက်ရှိတယ်လို့ အဲဒီကျောင်းသားမိဘက ပြောပါတယ်။ ဒီတိုက်ခိုက်မှု အတွင်း ကလေးငယ်လေးယောက် ပွဲချင်းပြီး သေဆုံးခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီကလေးငယ် လေးယောက်ရဲ့ ရုပ်အလောင်းတွေအပြင် ဒဏ်ရာရခဲ့တဲ့ ကျောင်းသူ ကျောင်းသား ကိုးယောက်၊ ဆရာဆရာမ သုံးယောက်နဲ့ နောက်ထပ်ဒေသခံ သုံးဦး စုစုပေါင်း ၁၅ ယောက် ကို စစ်တပ်က ဖမ်းသွားတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ အဖမ်းခံထားရသူတွေ အားလုံး ဒီနေ့အထိ ပြန်လွတ်မလာကြသေးဘူးလို့လည်း ပြောကြပါတယ်။
“ကျမရှေ့မှာလည်းသွေးတွေ တစ်ကိုယ်လုံးရွှဲနေ တဲ့ကလေးတွေ အများကြီးပဲ”
ဖမ်းဆီးခံရသူတွေထဲက ကလေးနှစ်ယောက် ထပ်ပြီး သေဆုံးခဲ့တာကြောင့် စာသင်ကျောင်း ပစ်ခတ်ခံရမှုအတွင်း သေဆုံးရတဲ့ ကလေးခြောက်ယောက်အထိရှိလာပြီး အဲဒီ ကလေးတွေ ရဲ့ ရုပ်အလောင်းတွေကို စစ်ကောင်စီ တပ်က မိသားစုတွေကို ပြန်မပေးဘဲရေဦးမြို့ပေါ်မှာပဲ သင်္ဂြိုဟ်သွားတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
နောက်ထပ်ကလေးငယ်တစ်ဦးနဲ့ ဒေသခံခြောက်ဦးကိုတော့ စစ်ကောင်စီတပ်က ရွာထဲကို ဝင်ရောက်စီးနင်းချိန် ပစ်သတ်ခံခဲ့ရတာလို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
အသက်ရှင် ကျန်ခဲ့တဲ့ကလေးတွေလည်း စိတ်ဒဏ်ရာတွေ ရနေတယ်လို့ လက်ယက်ကုန်း ရွာက အမည်မဖော်လိုတဲ့ ကျောင်းသားမိဘ တစ်ယောက်က ပြောပါတယ်။
“ကျမကလေးတွေက ညကျရင် မိဘကသေချာချော့သိပ်မှ အိပ်ရဲတဲ့ အခြေအနေ ဖြစ်နေတယ်။ ခါတိုင်း ကျမသားသမီးတွေက အဲဒီလိုမဟုတ်ဘူး။ အခုကျတော့ အသာထိုင်ပြီး အိပ်ပျော်တာ သေချာပြီဆိုမှ ကျမမယ် ထရဲတယ်။ အဲဒီလိုမဟုတ်ရင် ကျမသားသမီးတွေ လန့်လန့်ပြီး ထထငိုတယ်။ မိဘတိုင်းကလည်း ပြောတယ်၊ ညကျရင် အိပ်လို့မပျော်ကြဘူး။ လန့်လန့်ပြီးငိုတယ်၊ လန့်လန့်ပြီးထအော်တယ်။ အဲဒီလိုတွေပဲ မိဘတိုင်းက ကျမကိုလာပြောတယ်”
တိုက်ခိုက်ခံလိုက်ရတဲ့ ကျောင်းလည်း ဆိုးဆိုးရွားရွား ပျက်စီးသွားသလို သွေးညှိနံ့တွေ လှိုင်နေတဲ့အတွက် ဘယ်သူမှမသွားတော့ဘဲ ပိတ်ထားလိုက်ပြီလို့ ဒေသခံတွေပြောပါတယ်။
စစ်ကောင်စီတပ်ရဲ့ တိုက်ခိုက်မှုကို လူမဆန်တဲ့ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်တဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှု မြောက်တယ်လို့ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ လူ့အခွင့် အရေးဝန်ကြီးဋ္ဌာန၊ ပညာရေး ဝန်ကြီးဋ္ဌာန၊ အမျိုးသမီး၊ လူငယ်နဲ့ ကလေးသူငယ်ရေးရာ ဝန်ကြီးဌာနတွေက စက်တင်ဘာ ၁၈ ရက်မှာ ကြေညာချက်ထုတ်ပြီး ရှုတ်ချခဲ့ပါတယ်။
ဒါဟာ စစ်ကောင်စီတပ်ရဲ့ လူခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေထဲက နောက်ထပ်ဆိုးရွားတဲ့ ဥပမာတစ်ခုလို့ NUG ပညာရေးဒုဝန်ကြီး ဒေါက်တာစိုင်းခိုင်မျိုးထွန်းက ပြောပါတယ်။
“သူတို့ အာဏာတည်မြဲရေး၊ စစ်ရေး ရည်မှန်းချက် တစ်ခုတည်းနဲ့ အပြစ်မဲ့တဲ့သူတွေကို ရက်ရက်စက်စက် ဗုံးကျဲ တိုက်ခိုက်တာကတော့ တော်တော်ကို ဆိုးရွားပါတယ်။ Right to Education ကလေးသူငယ်တွေရဲ့ လွတ်လွတ်လပ်လပ် ပညာသင်ကြားခွင့် လွတ်လပ်စွာ တွေးခေါ်ခွင့်စတဲ့ ဒီလို အခွင့်အရေးတွေကို သူတို့ သေသေချာချာ ချိုးဖောက်နေတယ်ဆိုတဲ့ ဥပမာတစ်ခု။ သို့သော် ဒီဥပမာက လူတွေ အသက်ဆုံးရှုံးမှုကို ဖြစ်စေတဲ့ ပြဿနာ ဖြစ်နေတော့ ဒါကတော်တော်ကို မကောင်းဘူး။ ဒီစစ်ကောင်စီကို နိုင်ငံတကာဥပဒေတွေနဲ့ အရေးယူဖို့လည်း အလောတကြီး လိုအပ်နေပါပြီ”
စစ်ကောင်စီကတော့ လက်ယက်ကုန်းရွာကို ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့တဲ့ ဖြစ်ရပ်မှာ အရပ်သားတွေ ထိခိုက်သေ ဆုံးမှုရှိခဲ့တယ်လို့ စက်တင်ဘာ ၁၇ ရက်မှာ သတင်းထုတ်ပြန် ခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုထိခိုက်တာဟာ ဒေသခံတွေကို အကာအကွယ်ယူပြီး KIA နဲ့ ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေးတပ် (PDF) တွေက ပြန်လည် ပစ်ခတ် တိုက်ခိုက်ခဲ့တာကြောင့်လို့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒီတိုက်ခိုက်မှုကို ကိုယ်တွေ့ ကြုံခဲ့ရသူတွေကတော့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်ဟာ မှားယွင်းနေပြီး အဲဒီနေ့က PDF ေတွ မရှိသလို ပြန်လည်ပစ်ခတ်တာလည်း မရှိခဲ့ဘဲ စစ်ကောင်စီ တပ်သားတွေကပဲ တစ်ဖက်သတ် ပစ်ခတ်ခဲ့တာလို့ ပြောဆိုကြပါတယ်။
လုံခြုံရေးအရ အမည်မဖော်လိုတဲ့ ဥပဒေပညာရှင် တစ်ဦးကလည်း ဒီတိုက်ခိုက်မှုဟာ ပြည်တွင်း ဥပဒေတွေ၊ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေတွေနဲ့ ညှိစွန်းနေတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
“ဖြစ်ရပ်သည် အမှန်တကယ် ဖြစ်ပျက်ခဲ့တယ် မှန်တယ်ဆိုရင်တော့ ပြည်တွင်းမှာ ပြဌာန်းထားတဲ့ ရာဇသတ်ကြီး ဥပဒေပုဒ်မမ ၃၀၁၊ ၁ (ခ) ပေါ့နော်။ ကြိုတင်ကြံစည် ပြီးတော့မှ ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ သတ်ဖြတ်တဲ့ လူသတ်မှု မြောက်ပါတယ်။ နောက်တစ်ခါ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေတွေအရလည်း ဂျနီဗာ convention (သဘောတူညီချက်) အရ စစ်ဆင်ရေး နယ်မြေတစ်ခုအတွင်းမှာ အရပ်ဘက် ပစ်မှတ်တွေကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိ ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်တဲ့ အတွက် ဒါဟာ စစ်ရာဇဝတ်မှု မြောက်နိုင်တဲ့ ကြီးမားတဲ့ ရာဇဝတ်မှုတစ်ခုလို့ ဒီလိုကျနော်တို့ သုံးသပ်နိုင်ပါတယ်”
ကျူးလွန်သူတွေကို ပြည်တွင်းဥပဒေအရ အရေးယူဖို့ မဖြစ်နိုင်တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာ ဥပဒေအရ အရေးယူဖို့ ဒီဖြစ်ရပ်နဲ့ပတ်သက်တဲ့ သက်သေ၊ အထောက်အထား၊ အချက် အလက်တွေကို စုဆောင်းပြီး အဖွဲ့အစည်း ဒါမှမဟုတ် လူပုဂ္ဂိုလ် တစ်ဦးဦးက နိုင်ငံတကာ တရားရုံးမှာ လုပ်ဆောင်ဖို့ လိုတယ်လို့ ဥပဒေပညာရှင်က သုံးသပ်ပါတယ်။
စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် သေဆုံးရတဲ့သူ နိုင်ငံတစ်ဝန်းမှာ ၂၂၈၁ ယောက်အထိ ရှိလာနေတယ်လို့ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း( AAPP) ရဲ့ စက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
