မြန်မာနိုင်ငံတွင်ဖြစ်ပွားသော လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုအမျိုး အစားများကား များပြားလှသည် ဖြစ်ရာ (ND-Burma) ၏ အဖွဲ့ဝင် အသီးသီးသည် မိမိတို့၏ သတ်မှတ်ထားသော တာဝန်နှင့် အထူး သက်ဆိုင်သော လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများကိုသာ အာရုံစိုက် မှတ်တမ်းတင်ကပြါသည်။

အဖွဲ့ဝင်များပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအတွက် စည်းမျဉ်းကန့် သတ်ချက်ဘောင်တခု ပေါ်ပေါက်လာရေးတွင် ဦးစားပေးလုပ် ငန်း တာဝန်တရပ်အနနှေင့် ကွန်ယက်သည် အထူးအာရုံစိုက်မည့် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုအမျိုးအစားများကို “သတ်မှတ်ထားသော ဝေါဟာရများ” ဖငြ့်စာရင်းပြုစုထား ကပြါသည်။ ဤစာရင်းကိုအခြခေံလျက် ကွန်ယက်က ချိုး ဖောက်မှု (၁၃)ခုကို အထူးပြုထားသည့် လက်စွဲစာစောင်များ နှင့် အထွထွေေ မှတ်တမ်းပြုခငြ်း လက်စွဲစာစောင်များရေးသား ပြုစုထုတ်ဝခေဲ့ပါသည်။ ကွန်ယက်၏ အင်တာနက်စာမျက်နှာတွင် မနြ်မာဘာသာမူ၊ င်္အဂလိပ်ဘာသာမူဖငြ့် လက်စွဲစာစဉ်များရ ယူနိုင်ပါသည်။

ဤလမ်းညွှန်ချက်များဖငြ့် အောက်ပါ လူ့အခွင့် အရေးချိုးဖောက်မှုများကို မှတ်တမ်းတင်ထားပါသည်။

(၁) သတ်ဖြတ်ခြင်း (Killing)                  

(၂) အစအနဖျောက်ခြင်း (Disappearances)

(၃) မတရားဖမ်းဆီးမှုများ ထိန်းသိမ်းချုပ်နှောင်မှုများ (Arbitrary ikkegal arrest detention)

(၄) ကလေးစစ်သားများ အသုံးပြုမှု (Use Child Soldiers)

(၅) အတင်းအဓမ္မရွှေ့ပြောင်းခံရခြင်း (Forced Relocation)

(၆) မုဒိမ်းပြုကျင့်မှု (Rape)

(၇) အခြားသော လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်မှု (Other Sexual Violence)

(၈) ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း (Torture)

(၉) အဓမ္မလုပ်အားစေခိုင်းမှု (Forced Labour)

(၁၀) လွတ်လပ်စွာ လှုပ်ရှားသွားလာခွင့်ကို ပိတ်ပင်ခြင်း (Obstruction Freedom of Movement)

(၁၁) ပစ္စည်းဥစ္စာများကို သိမ်းဆည်းခြင်းနှင့် ဖျက်ဆီးခြင်း (Confiscation Destruction of Property)

(၁၂) အတင်းအဓမ္မ လက်ထပ်စေခြင်း (Forced Marriage)

(၁၃) အတင်းအဓမ္မ ပြည်တန်ဆာအဖြစ်စေခိုင်းခြင်း (Forced Prostitution)

(၁၄) လူကုန်ကူးရောင်းဝယ်ရေး (Human Trafficking)

(၁၅) လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့်၊ လွတ်လပ်စွာ စုဝေးခွင့် ထိပါးနှောက်ယှက်မှု (Obstruction of Freedom of Espression Assembly)
(၁၆) အတင်းအဓမ္မ အခွန်ကောက်ခံခြင်း (Taxation, Extortion) တို့ ဖြစ်သည်။

အသွင်းကူးပြောင်းရေးကာလ တရားမျှတမှုဆိုင်ရာ မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေ

   


လူ့အခွင့်အရေးမှတ်တမ်းပြုခငြ်း လက်စွဲစာစဉ်များ
လက်စွဲစာစောင်သည် လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများကို မှတ်တမ်းပြုခငြ်း၊ တွေ့ဆုံမေးမနြ်းခငြ်း၊ နိုင်ငံတကာဥပဒချေိုးဖောက်မှုရှိ-မရှိ ပိုင်းခြားသုံးသပ်ခငြ်းနှင့် ဤအကြောင်းများကို အစီရင်ခံတင်ပခြငြ်းနည်းတို့အတွက် သတင်းအချက်အလက်များ ပေးထားပါသည်။

အခန်း (၁) -မှတ်တမ်းပြုခငြ်း- လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ နှင့်သက်ဆိုင်သော နိုင်ငံတကာဥပဒမျေား ကိုဖေါ်ပထြားပြီး၊ ဤချိုးဖောက်မှုများကို မှတ်တမ်းပြု၍ ရနိုင်ဖွယ်ရှိသောနည်းလမ်းများနှင့် ပတ်သက်၍ လမ်းညွှန်ချက်များ ပေးထားပါသည်။ ထို့နောက် မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူ့အခွင့်အရေးအခြအေနေ၊ သမိုင်းဆိုင်ရာနှင့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ အခြအေနေ၊ အချိန် အခါတို့အကြောင်း သတင်း အချက်အလက်များ ပေးထားပါသည်။ ထို့ပြင် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများနှင့် ပတ်သက်သော နမူနာအချက်အလက်ပုံစံပေါ် အခြခေံလျှက် တွေ့ဆုံမေးမနြ်းခငြ်းအတွက် ကောင်းသောနမူနာပုံစံနှင့် ညံ့ဖျင်းသော နမူနာပုံစံ တို့ကိုလည်း ဖော်ပပြေးထားပါသည်။

အခန်း (၂) -ပိုင်းခြားသုံးသပ်ခငြ်း- နိုင်ငံတကာ ဥပဒချေိုးဖောက်မှုအဖစြ် သတ်မှတ်ရေးအတွက် အထောက်အထား များကို အကဲဖတြ်နည်း အကြောင်းကို ဆွေးနွေးထားပါသည်။ ချိုးဖောက်မှု အထောက်အထားများကို အားကောင်းစမေည် ဖစြ်သော အလားအလာများနှင့် ဖစြ်နကျေပုံစံများကို အကဲဖတြ်နည်းအကြောင်း ဆွေးနွေးထားပါသည်။ အခန်း (၂) တွင် လူမျိုးတုံး သတ်ဖတြ်ခငြ်းနှင့် လူသားမျိုးနွယ် တရပ်လုံးအပေါ် အန်တရာယ်ပြုဆန့်ကျင်သော ရာဇဝတ်မှုများကဲ့သို့သော နိုင်ငံတကာ ဥပဒအေရ ကြီးလေးသောအမှုများအဖစြ် သတ်မှတ်ရေးနှင့်ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်များလည်း ပါဝင်ပါသည်။

အခန်း (၃) -တိုက်တွန်းစည်းရုံးခြင်း- နိုင်ငံတကာ ပုဂ္ဂိုလ်များနှင့် အဖွဲ့အစည်းများထံသို့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု အထောက်အထားများ တင်ပခြငြ်းနှင့်ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်များပါဝင်ပါသည်။ ဤအခန်း သည် ကုလသမဂ်ဂ၏ အခန်းကို အလေးတင်း တင်ပြထားပြီး၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများနှင့်ပတ်သက်၍ အသုံးပြုနိုင်သော လုပ်ထုံးလုပ်နည်းများ အကြောင်းကို အကျဉ်းရုံး တင်ပြထားပါသည်။

အချပ်ပိုတွင် ကလေးများနှင့် အင်တာဗျူးခငြ်းနှင့် အကြမ်းဖက်ခံရသော အမျိုးသမီးများနှင့် တွေ့ဆုံမေးမန်းခြင်း အကြောင်းများကို ထည့်သွင်းဖော်ပြထားပါသည်။


လူ့အခွင့်အရေးမှတ်တမ်းကွန်ရက် မြန်မာနိုင်ငံ (ND-Burma) မှ အရပ်ဖက်အဖွဲ့ အစည်း များအနေဖြင့် အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလဆိုင်ရာ တရားမျှတမှု သင်တန်းများတွင် အသုံးပြုနိုင်ရန် အတွက် သင်တန်း သင်ရိုးညွှန်းတမ်းများပြုစုထုတ်ပြန်လိုက်ပါသည်။

ပညာပေး ကာတွန်းများ

စိတ်ထင်တိုင်း မတရားဖမ်းဆီးချုပ်နှောင်ခြင်းနှင့် ထိန်းသိမ်းခြင်း
ပုဂ္ဂလိကပိုင်ဆိုင်ခွင့် ချိုးဖောက်ခြင်း
အတင်းအကြပ် အစဖျောက်ပစ်ခြင် (Enforced Disappearance)
အဓ္ဓမလုပ်အားခိုင်းစေခြင်း
မုဒိမ်းပြုကျင့်မှုနှင့် အခြား လိင်ပိုင်းဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်ခြင်းများ (Rape and Other sexual violence)
သတ်ဖြတ်ခြင်း အဓိပ္ပါယ်ကို သတ်မှတ်ခြင်း။ (Killing)
ကလေးစစ်သားအသုံးပြုခြင်း ( Use of child soldier)
လိင်ဖျော်ဖြေရေး လုပ်ငန်းအတွင်းသို့ အတင်းအဓမ္မသွတ်သွင်းခံရခြင်း(Forced Prostitution)
လူကုန်ကူးခြင်း အဓိပ္ပါယ်ကို သတ်မှတ်ခြင်း။ (Human Trafficking)
ညှဉ်းပမ်းနှိပ်စက်မှုကို အဓိပ္ပါယ်သတ်မှတ်ခြင်း (Torture Inhumane Degrading Treatment)
အတင်းအဓမ္မ ရွှေ့ပြောင်းခြင်းကို အဓိပ္ပါယ်ဖွင့်ဆိုခြင်း (Forced relocation)
လွတ်လပ်စွာ လှုပ်ရှားသွားလာခွင့်ကို ပိတ်ပင်ဟန့်တားခြင်း (Freedom of Movement)
လွတ်လပ်စွာ ဖော်ပြပြောဆိုခွင့်နှင့် လွတ်လပ်စွာစုဝေးခွင့်ကို ပိတ်ပင်တား မြစ်ခြင်း (Obstruction of Freedom of Expression Assembly)
အတင်းအဓမ္မလက်ထပ်စေခြင်း၏ အဓိပ္ပါယ်ကို သတ်မှတ်ခြင်း။ (Forced Marriage)
“အသွင်ကူးပြောင်းရေးဆိုင်ရာတရားမျှတမှုဆိုတာ (What is Transitional Justice) ”
အမှန်တရာဆိုသည်မှာ(What is the Truth)
တရားမျှတမှု (Justice)