စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်မှုတွေနဲ့ လုံလောက်တဲ့ ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု မရတာတွေကြောင့် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရစဉ် သေဆုံးသူ အနည်းဆုံး ၁,၈၅၃ ဦး ရှိတယ်လို့ စက်တင်ဘာ ၁၇ ရက်နေ့က ထုတ်တဲ့ ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြပါတယ်။
ခိုင်လုံတဲ့သတင်းရင်းမြစ်တွေအရ သေဆုံးခဲ့သူတွေထဲမှာ အမျိုးသမီး ၁၂၅ ဦးနဲ့ ကလေး ၈၈ ဦး ပါဝင်တယ်လို့ အစီရင်ခံစာက ဖော်ပြထားပါတယ်။ စစ်တပ်က ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားသူတွေကို နှိပ်စက်ညှဉ်းပန်းတာ၊ ဆိုးဝါးပြင်းထန်တဲ့ ပြုမူဆက်ဆံပုံတွေနဲ့ စစ်ဆေးမေးမြန်းတာကြောင့် သေဆုံးခဲ့တာလို့လည်း ဆိုပါတယ်။ အာဏာသိမ်းပြီးကတည်းက အရပ်သား ၂၇,၄၀၀ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပြီး၊ အခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီမှာ စစ်မှုမထမ်းမနေရ ဥပဒေ စတင်ကျင့်သုံးခဲ့တဲ့နောက် ဖမ်းဆီးခံရသူ ဦးရေ မြင့်တက်လာနေတယ်လို့လည်း ပါရှိပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂလူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံးက မေးမြန်းထားချက်တွေအရ စစ်ကောင်စီ တာဝန်ရှိသူတွေဟာ အကျဉ်းသားတွေကို တွဲလောင်းဆွဲထားပြီး အစားအစာနဲ့ ရေမပေးဘဲထားတာ၊ ချွန်ထက်မာကြောတဲ့ အရာတွေရှိတဲ့ ကြမ်းပေါ်မှာ ဒူးထောက်ပြီး သွားခိုင်းတာ၊ မြွေနဲ့ ပိုးမွှားအကောင်ပလောင်တွေနဲ့ ကြောက်အောင် ခြောက်လှန့်တာ၊ သံတုတ်၊ ဝါးချောင်း၊ ရိုင်ဖယ် သေနတ်ဒင်၊ သားရေပြား၊ ဝါယာကြိုး၊ ဆိုင်ကယ်ချိန်းကြိုးတွေနဲ့ ရိုက်နှက်တာ၊ အသက်ရှုမရအောင် လုပ်တာ၊ စိတ်ပိုင်းဆိုင်ရာ ထိခိုက်အောင် ခြောက်လှန့်တာ၊ လျှပ်စစ်နဲ့ တို့တာ၊ ကျင်စက်၊ မီးခြစ်၊ ဆေးလိပ်မီး၊ ရေနွေးပူတွေနဲ့ လောင်းပြီး နှိပ်စက်တာ၊ ကိုယ်အင်္ဂါအချို့ကို ဖြတ်တောက်တာ၊ ဒဏ်ရာထဲကို အရက်ပျံ လောင်းထည့်တာ၊ လက်သည်းခြေသည်းတွေ ဆွဲထုတ်တာ စတဲ့ နည်းလမ်းတွေကို အသုံးပြုခဲ့ပြီး၊ လိင်ပိုင်း ဆိုင်ရာ အကြမ်းဖက်တာတွေလည်း ကျူးလွန်ခဲ့တယ်လို့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒီလို ဆိုးဝါးပြင်းထန်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေ ချိုးဖောက်မှု ကျူးလွန်သူတွေကို အပြစ်ပေးအရေးယူခြင်းမရှိတာဟာ၊ ထပ်တလဲလဲ ကျူးလွန်ဖို့ အကြောင်းပြချက်ဖြစ်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒါ့အပြင် ကျူးလွန်သူတွေ ဘယ်သူဘယ်ဝါ ဖြစ်တယ်ဆိုတာ ရှာဖွေ မှတ်တမ်းတင်ပြီး၊ တာဝန်ခံခိုင်းဖို့ လိုတယ်လို့ တိုက်တွန်းထားပါတယ်။
လူအခွင့်အရေး ကော်မရှင်နာမင်းကြီး ဗော်လ်ကာ တာ့က် (Volker Turk) က မြန်မာနိုင်ငံ အခြေအနေတွေကို နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်တရားရုံးကို လွှဲပြောင်းပေးဖို့ ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေး ကောင်စီကို ဆက်လက်တိုက်တွန်းသွားမယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
တဆက်တည်းမှာပဲ အကြမ်းဖက်တိုက်ခိုက်မှုတွေ ချက်ချင်း ရပ်တန့်ပြီး၊ မတရား ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံထားရသူတွေကို ခြွင်းချက်မရှိ ပြန်လွှတ်ပေးဖို့လည်း သူကထပ်ပြီး တောင်းဆိုလိုက်ပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံတစ်ဝန်းမှာ တရားဥပဒေ စိုးမိုးမှု ကင်းမဲ့နေပြီး၊ ပိုမိုဆိုးဝါးတဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ၊ အကျပ်အတည်းတွေ ပိုမိုပြင်းထန်လာကြောင်းလည်း အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒီအစီရင်ခံစာအရ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ရက်၊ စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း အနည်းဆုံး အရပ်သားပြည်သူ ၅,၃၅၀ ဦး သတ်ဖြတ်ခံခဲ့ရပြီး၊ ပြည်သူ ၃.၃သန်းက နေအိမ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးနေရပါတယ်။ တစ်နိုင်ငံလုံး လူဦးရေရဲ့ တစ်ဝက်လောက်က ဆင်းရဲမွဲတေမှုသတ်မှတ်ချက်ထက် ပိုဆိုးတဲ့အခြေအနေမှာ နေထိုင်နေရပြီး၊ ဒီဖြစ်ရပ် အများစုက မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ လုပ်ရပ်တွေကြောင့် ဖြစ်ကြောင်း အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
