မြန်မာစစ်အာဏာသိမ်းမှုအပေါ် အာဆီယံဘက်က တစည်းတလုံးတည်းဆန့်ကျင်တုန့်ပြန်နိုင်မှုမရှိတဲ့အတွက် လက်ရှိအာဆီယံကြားဝင်ဆောင်ရွက်မှုတွေဟာ ထိရောက်မှုရှိမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ အာဆီယံလူထုအခြေပြုအဖွဲ့ ဦးဆောင်သူက သုံးသပ်ပါတယ်။
မြန်မာစစ်ကောင်စီအနေနဲ့ အာဆီယံရဲ့ အထူးသံတမန်နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုတွေမရှိတဲ့အပေါ်မှာ သူတို့အနေနဲ့ စိတ်ပျက်မိကြောင်း တနင်္လနေ့က ပြုလုပ်တဲ့ အာဆီယံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအစည်းအဝေးမှာ မလေးရှားနဲ့ အင်ဒိုနီးရှားက ထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုခဲ့ကြတာပါ။
မြန်မာ့အရေး အာဆီယံအနေနဲ့ ဘယ်လိုကိုင်တွယ်သင့်သလဲဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့
ALTSEAN တည်ထောင်သူ Debbie Stothard ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတဲ့ မအင်ကြင်းနိုင်က အကြောင်းစုံကို ပြောပြမှာပါ။
အခုလို စစ်ကောင်စီနဲ့ ပတ်သက်လို့ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတချို့ ပွင့်ပွင့်လင်းလင်းထုတ်ဖေါ်ပြောဆိုလာတာကို ကြည့်မယ်ဆိုရင် မြန်မာနိုင်ငံမှာ စစ်အာဏာသိမ်းတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေကြားမှာ ကွဲနေတာတွေ့ရတယ်လို့ အာဆီယံယှဉ်ပြိုင်အဖွဲ့ ALTSEAN ကို တည်ထောင်သူ Debbie Stothard ကဗွီအိုအေကိုပြောပါတယ်။
အရင် စစ်အစိုးရလက်ထက်တုန်းကလည်း အာဆီယံထဲမှာ သဘောထားကွဲလွဲမှုတွေရှိခဲ့သလို အခုတခေါက် အာဏာသိမ်းချိန်မှာလည်း အာဆီယံထဲမှာ ထပ်ပြီး ကွဲနေတယ်ဆိုတာ မြင်တွေ့ရတယ်လို့ Debbie Stothard က အခုလို ပြောပါတယ်။
“ဘာကြောင့်လည်းဆိုရင် အခြေအနေတွေ ပိုပိုပြီးဆိုးလာနေတာကြောင့်ဖြစ်ပါတယ်။ အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်တွေအနေနဲ့ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နဲ့ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးတုန်းက စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေ နည်းနည်းလျော့နည်းသွားလိမ့်မယ်၊ တိုင်းပြည်ကိုနည်းနည်းပိုတည်ငြိမ်အောင်လုပ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ သူတို့က မျှော်လင့်ထားတာပါ။ ဒါပေမဲ့ တကယ်တမ်းမှာတော့ အခြေအနေ ပိုပြီးဆိုးလာတာပါ။ ဒါကိုကြည့်ရင် ဧပြီလ အစည်းအဝေးလုပ်ပြီးနောက် စစ်ကောင်စီရဲ့အကြမ်းဖက်မှုလုပ်ရပ်က လျော့နည်းမသွားတဲ့အပြင် အဆမတန် ဆိုးရွားလာတာကြောင့် အာဆီယံအတွက် တကယ့်ကို အကြီးအကျယ် အစော်ကားခံခဲ့ရတာဖြစ်ပါတယ်။”
အာဆီယံရဲ့ မြန်မာဆိုင်ရာ အထူးသံတမန် ဘရူးနိုင် ဒုတိယနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး Erywan Yusof နဲ့ ပတ်သက်လို့ သူ့ရဲ့အမြင်ကို အခုလိုပြောပါတယ်။
“အာဆီယံ အထူးသံတမန်က လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာအပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ကြေညာပြီး ရက်အနည်းငယ်အတွင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နဲ့ စစ်တပ်က ငြင်းဆိုခဲ့ပါတယ်။ ဒါကြောင့် အထူးသံတမန်အနေနဲ့ NUG နဲ့ တိုင်းရင်းသားအဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့တောင် စကားပြောဖို့ အစီအစဉ် တောင် မလုပ်တော့ပါဘူး။ အာဆီယံအနေနဲ့ တလွဲလုပ်ဆောင်နေတယ်ဆိုတာ မြင်နိုင်ပါတယ်။ အထူးသဖြင့် မြန်မာစစ်ကောင်စီကြောင့် ဒေသတွင်းတခုလုံးဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုကို တွေ့နေရတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနဲ့ မလေးရှားအစိုးရတွေက စိုးရိမ်မှုတွေ၊ စိတ်ပျက်မှုတွေ၊ ဒေါသထွက်မငတွေဖြစ်လာတယ်လို့ ကျမ မြင်မိပါတယ်။”
စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ သူတို့တရားဝင်မှုရှိရေး အာဆီယံကို အသုံးချနေတယ်ဆိုတဲ့ အမြင်တွေလည်းရှိပါတယ်။ ဒါပေမယ့် Debbie Stothard ကတော့ အာဆီယံအနေနဲ့ စစ်ကောင်စီကို အကာအကွယ်မပေးနိုင်ဘူးလို့ မြင်ပါတယ်။
“စစ်ကောင်စီကတော့ အာဆီယံမှာ အရည်အချင်းမရှိဘူး၊ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးအကြောင်း နားမလည်ဘူးဆိုပြီး သူတို့ရပ်တည်ရေး ပိုမိုခိုင်မာဖို့ အသုံးချနိုင်လိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ခဲ့တာပါ။ ဒါပေမယ့် အာဆီယံအနေနဲ့ သူတို့ကို အကာအကွယ်မပေးနိုင်တာရှင်းပါတယ်။ ရေတိုအကျိုးစီးပွားကြည့်တဲ့နိုင်ငံတွေ၊ ဒီမိုကရေစီနည်းလမ်းမကျလို့ဆိုပြီး သူတို့ကိုပါ ဝေဖန်လာမှာကို စိုးရိမ်နေတဲ့ နိုင်ငံတွေလောက်ပဲ အကာအကွယ်ပေးမှာဖြစ်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့လည်း စစ်ကောင်စီရဲ့ အကြမ်းဖက် အပြုအမူတွေကြောင့် အာဆီယံဒေသတွင်း စီးပွားရေး၊ လူသားတွေရဲ့ လုံခြုံရေးကို အကြီးအကျယ်ခြိမ်းခြောက်နေတယ်ဆိုတာ အဲဒီနိုင်ငံတွေ၊ အဓိကအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ ကောင်းကောင်းသိနေပါတယ်။”
ဒါကြောင့် အာဆီယံ အထူးသံတမန် ရဲ့ သြဇာပိုပြီးသက်ရောက်စေဖို့ဆိုရင် လုံခြုံရေးကောင်စီအပါအဝင် နိုင်ငံကြီးတွေကပါ နောက်ကနေ ရပ်တည်ပေးဖို့ လိုအပ်နေကြောင်း Debbie Stothard က မြင်ပါတယ်။
“အာဆီယံအခန်းကဏ္ဍကို စောင့်နေလေလေ မြန်မာနိုင်ငံမှာ သေကြေပျက်စီးမှုတွေ ပိုပြီး များလာတာတွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အာဆီယံအထူးသံတမန်ရဲ့သြဇာ သက်ရောက်ဖို့ဆိုရင် အာဆီယံ အဓိကအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေ၊ မိတ်ဖက်နိုင်ငံတွေနဲ့ လုံခြုံရေးကောင်စီတို့ကနေ သူ့နောက်ကနေ အခိုင်အမာရပ်တည်ပေးရမှာဖြစ်ပါတယ်။ အထူးကိုယ်စားလှယ်အနေနဲ့လည်း ကိုယ့်ကိုကိုယ် ပိုပြီးယုံကြည်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ စစ်ကောင်စီရော၊ NUG နဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေက လက်ခံမှုမရှိပဲ အာဆီယံအထူးသံတမန်အနေနဲ့ ဘယ်လိုဖြေရှင်းရမလဲဆိုတာကို ကြေညာချက်ထုတ်နေတာ၊ အဆိုပြုနေတာဟာ ဘယ်ကိုမှ ရောက်မှ မဟုတ်ပါဘူး။ သံတမန်တဦးအနေနဲ့ လုဆောင်သင့်တဲ့ လူတိုင်းအဖွဲ့တိုင်းနဲ့ စကားပြောရမှာကို လုပ်သင့်ပါတယ်။ လက်ရှိအချိန်မှာ အထူးသံတမန်ကို စစ်ကောင်စီဘက်ကလည်း လေးစားမှုမရှိပါဘူး။ မြန်မာ့အရေးလှုပ်ရှားမှုတွေဘက်ကလည်း လေးစားမှုမရှိပါဘူး။ နိုင်ငံတကာဘက်ကလည်း သူ့ရဲ့နောက်မှာ အပြည့်အဝရပ်တည်နေတယ်ဆိုတာမျိုးလည်း မတွေ့ရပါဘူး။”
ဒါအပြင် မြန်မာနိုင်ငံကိစ္စမှာ သူတို့ ကြားဝင်ဖြေရှင်းတာကို နိုင်ငံတကာက ထောက်ခံခြင်းအားဖြင့် နာမည်ကောင်းရလိမ့်မယ်လို့ အာဆီယံက ထင်ခဲ့တဲ့ကိစ္စဆိုရင်လည်း ရလာဒ်က ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်နေတယ်လို့ သူကပြောပါတယ်။
“အာဆီယံနည်းဗျူဟာရဲ့ ရလာဒ်က ထင်ထားသလိုမဟုတ်ပဲ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒါဘာကြောင့်လည်းဆိုရင် သူတို့မှာ စည်းလုံးမှုလည်းမရှိသလို လူ့အခွင့်အရေးနဲ့ ဒီမိုကရေစီကို အခြေခံတဲ့ မူလည်းမရှိကြဘူး။”
ဒါကြောင့် နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းမှာ အာဆီယံရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာ၊ သူတို့အစိုးရတွေရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာ ထိခိုက်မှာကို စိုးရိမ်တဲ့ မလေးရှား၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ စင်္ကာပူ စတဲ့နိုင်ငံတွေက စစ်ကောင်စီရဲ့ အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်ကြောင့် ဒေသတွင်းမှာ လူသားတွေရဲ့လုံခြုံရေးကို ကြီးကြီးမား ခြိမ်းခြောက်နေပြီလို့ မြင်ခဲ့ကြတယ်လို့လည်း သူကပြောပါတယ်။ ဒီအတွက်လည်း မြန်မာကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဖြေရှင်းသင့်တဲ့ နည်းလမ်းကို Debbie Stothard ကအခုလို အကြုံပြုသွားပါတယ်။
“အာဆီယံထဲမှာ ကွဲပြားမှုတွေရှိနေတဲ့အတွက် ဖြေရှင်းဖို့ နည်းလမ်းတခုတော့ရှိပါတယ်။ ဒါကတော့ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရပ်တန့်ဖို့ လိုလားတဲ့ မလေးရှားနဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွေအနေနဲ့ လုံခြုံရေးကောင်စီမှာ မြန်မာအကျပ်အတည်းဖြေရှင်းရေး အာဆီယံ မိတ်ဖက်တွေဖြစ်တဲ့ အမေရိကန်၊ ဥရောပသမဂ္ဂနဲ့ အခြားနိုင်ငံတွေနဲ့ စကားပြောဖို့လိုပါတယ်။ လုံခြုံရေးကောင်စီအနေနဲ့ မြန်မာကိစ္စကို ကိုင်တွယ်ဖို့ အချိန်တွေနှောင်းနေပါပြီ။ အမြန်ဆုံးလုပ်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ အချိန်ကြာလောလ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းမှာ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုတွေပိုမြင်ရေလ၊ လူတွေ ပိုပြီး သေကြေတာ၊ အိုးမဲ့ အိမ်မဲ့ဖြစ်တာတွေကို တွေ့ကြရမှာဖြစ်ပါတယ်။”
မြန်မာစစ်ကောင်စီရဲ့ အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်ဟာ စီးပွားရေးအပေါ်မှာလည်း အလွန်ဆိုးရွားတဲ့ သက်ရောက်မှုတွေရှိခဲ့တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အရင် အစိုးရတွေလက်ထက်တုန်းက အသွင်ကူးပြောင်းရေးကာလဖြစ်တဲ့ အတွက် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ၊ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအတွက် ဖြေလျှော့မှုတွေ လုပ်ခဲ့တာကြောင့် မကြာသေးခင် နှစ်တွေတုန်းက စီးပွားရေးဟာ အလျင်အမြန်တိုးတက်လာခဲ့တာပါ။ ဒါပေမဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့ အကြမ်းဖက်မှုနဲ့စီမံခန့်ခွဲမှု ညံ့ဖျင်းတဲ့အတွက် စီးပွားရေးအရ မငြိမ်မသက်ဖြစ်စေတာဟာ ဒေသတွင်းကိုရိုက်ခတ်မှုတွေရှိနေတယ်လို့ Debbie Stothard ကသုံးသပ်ပါတယ်။
