အတင်းအကျပ်စေခိုင်းခံရတဲ့အလုပ်သမားတွေ အစိုးရဝန်ကြီးဌာနတွေကိုတိုင်ကြားနိုင်မယ့် “အမျိုးသားအဆင့် တိုင်ကြားရေးယန္တရား”ကို ဖန်တီးလိုက်တဲ့အကြောင်း ဩဂုတ်လက ထုတ်ပြန်လိုက်တဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့လုပ်ရပ်ကို ဝေဖန်ထောက်ပြနေကြပါတယ်။
အလုပ်သမားတွေ ရန်ကုန်မြို့က ILO အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာအလုပ်သမားအဖွဲ့ချုပ် ဆက်ဆံရေးရုံးကို တိုင်ကြားချင်တယ်ဆိုရင် ဒီ အမျိုးသားအဆင့်တိုင်ကြားရေးယန္တရားကနေတဆင့် ဆောင်ရွက်နိုင်တယ်လို့ စစ်ကောင်စီရဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ ILO ဘက်ကတော့ စစ်ကောင်စီရဲ့ တိုင်ကြားရေးယန္တရားနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှာ မဟုတ်ဘူးလို့ ILO နဲ့ နီးစပ်တဲ့ သတင်းရင်းမြစ်တစ်ခုက RFA ကို ပြောပါတယ်။
အလုပ်သမားအရေး လှုပ်ရှားနေသူတွေကတော့ စစ်ကောင်စီရဲ့ တိုင်ကြားရေးယန္တရားဟာ ဟန်ပြပဲဖြစ်ပြီး အမှန်တကယ် အခက်အခဲကြုံနေရတဲ့ လုပ်သားတွေအတွက် အထောက်အကူဖြစ်မှာမဟုတ်ဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
အလုပ်သမားအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေအတွက် နာမည်ဆိုးနဲ့ကျော်ကြားတဲ့ စစ်ကောင်စီက အလုပ်သမားအခွင့်အရေး အကာအကွယ်ပေးဖို့ ဆိုတဲ့လုပ်ရပ်ဟာ မြေခွေးကို ကြက်ခြံစောင့်ခိုင်းသလိုပဲ လို့ မြန်မာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ အလုပ်သမားသမဂ္ဂများ အဖွဲ့ချုပ် CTUM ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမောင်မောင်က ပြောပါတယ်။
“ကျွန်တော်တို့ နိုင်ငံမှာ စစ်တပ်ဟာ လူ့အခွင့်အရေးကော၊ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးပါ ချိုးဖောက်နေသူ ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီစစ်တပ်ကပဲ တိုင်ကြားရေးယန္တရားထူထောင်တယ် ဆိုတာ၊ မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့ ILO အဖွဲ့ဝင်တွေကိုရော သူတို့ ကိုယ်တိုင်ကိုပါ လိမ်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါက ဟန်ပြလုပ်ရပ်ပါပဲ”
လက်ရှိအချိန်မှာ စစ်ကောင်စီဟာ အလုပ်သမားသမဂ္ဂတွေကို မတရားအသင်း ကြေညာထားပြီး၊ ရာနဲ့ချီတဲ့ သမဂ္ဂအဖွဲ့ဝင်တွေကို ထောင်ဒဏ်ချမှတ်တာ၊ သတ်ဖြတ်တာတွေလုပ်နေတဲ့အပြင်၊ လုပ်ခ၊ လစာတိုးရဖို့ ဆန္ဒပြတောင်းဆိုနေတဲ့ စက်ရုံ အလုပ်ရုံတွေဆီကို စစ်သားတွေစေလွှတ်ပြီး ခြိမ်းခြောက်ဖိအားပေးတာတွေ ရှိနေတယ်တဲ့အတွက်၊ ဒီလိုလုပ်ပြတာဟာ ဘာမှအကျိုးမရှိနိုင်ဘူးလို့ အလုပ်သမား အရေးဆောင်ရွက်နေသူတွေကပြောပါတယ်။
စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့နောက် နိုင်ငံ့စီးပွားရေး ချွတ်ခြုံကျပြီး၊ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုနဲ့ ကျပ်ငွေတန်ဖိုး ကျဆင်းမှုတွေကြောင့် ဝင်ငွေနည်းလုပ်သားတွေဟာ ဆန်နဲ့ ဆီလို အခြေခံစားကုန်တွေ ဝယ်ယူဖို့ အတွက်တောင် မလောက်ငှတဲ့ အခြေအနေဖြစ်လာခဲ့တာပါ။
အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ကြောင်း တိုင်ကြားမှုတွေကြောင့် နိုင်ငံတကာစံနှုန်းတွေနဲ့အညီ အလုပ်ခိုင်းစေတဲ့ နိုင်ငံစုံ ကော်ပိုရေးရှင်းလုပ်ငန်းတွေ၊ နာမည်ကြီး ကုန်အမှတ်တံဆိပ်တွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံက ထွက်ခွာကုန်ကြပြီး၊ သူတို့ နေရာမှာ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးအတွက် ညှိနှိုင်းဖို့ ပိုခက်ခဲတဲ့ တရုတ်ကုမ္ပဏီတွေ အစားထိုးဝင်ရောက်လာခဲ့ပါတယ်။
ဒါ့အပြင် စစ်တပ်ဟာ နိုင်ငံတကာက ပိုပြီး ပြင်းထန်တဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်မှုတွေ လုပ်မလာအောင် တားဆီးဖို့ ကြိုးစားတဲ့အနေနဲ့ ဒီလိုလုပ်တာလည်း ဖြစ်နိုင်ကြောင်း အချို့က ယုံကြည်ကြပါတယ်။
၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်တဲ့နောက်၊ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခြေခံ အကျဆုံး အရပ်ဘက်ဆိုင်ရာ လူ့အခွင့်အရေးတွေနဲ့ သမဂ္ဂအဖွဲ့အစည်းတွေ တည်ထောင်ခွင့် အခွင့်အရေးတွေကို ကန့်သတ်မှုတွေရှိနေပြီး၊ သူတို့ရဲ့ အကြံပြုချက်တွေကိုလည်း လိုက်နာ ဆောင်ရွက်ခြင်း မရှိဘူးလို့ နိုင်ငံတကာ အလုပ်သမား အဖွဲ့ ILO အဖွဲ့က ပြီးခဲ့တဲ့ ဇွန်လက ကြေညာချက် ထုတ်ပြန်ထားပါတယ်။
ILO ဟာ မြန်မာနိုင်ငံက အခြေအနေတွေ ILO ရဲ့ စံနှုန်းတွေနဲ့ အညီဖြစ်အောင် ကြပ်မတ်ဖို့လိုတယ်လို့ တောင်းဆိုထားပါတယ်။
နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဟာ အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ICJ တရားရုံး ဆုံးဖြတ်ချက် ဒါမှမဟုတ် စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကောင်မရှင် ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တွေကို ငြင်းဆန်နေမယ်ဆိုရင် ILO ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေရဲ့ Article 33 အရ အရေးယူဆောင်ရွက်ခွင့်ရှိမှာ ဖြစ်ပါတယ်။
ပြီးခဲ့တဲ့ ဇွန်လက ILO ရဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ မြန်မာနိုင်ငံကို ILO ရဲ့ အစည်းအဝေးတွေမှာ တက်ရောက်ခွင့် မပေးပဲ ထားဖို့၊ မြန်မာနိုင်ငံက အလုပ်သမားအခွင့်အရေး တိုးတက်မှုအခြေအနေကို နှစ်စဉ် အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်ဖို့၊ နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းတွေအနေနဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့ အတင်းအကျပ် လုပ်အားပေးစေခိုင်းမှုနဲ့ အလုပ်သမားသမဂ္ဂတွေကို လွတ်လပ်စွာဆောင်ရွက်ခွင့် ပိတ်ပင်တာတွေရပ်တန့်တဲ့အထိ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ပူးပေါင်းတာတွေမလုပ်ဖို့ စတဲ့ အရေးယူဆောင်ရွက်ချက်တွေ အဆိုပြုထားပါတယ်။
အလုပ်သမားအချို့ကတော့ စစ်ကောင်စီရဲ့ အလုပ်သမားအခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေအပေါ် ILO က အရေးယူဆောင်ရွက်တဲ့အနေနဲ့ ပိတ်ဆို့အရေးယူတာထပ်လုပ်ရင် အလုပ်အကိုင်ဆုံးရှုံးမှာကို စိုးရိမ်ပူပန် နေကြပါတယ်။
အားလုံးခြုံပြီး ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေ လုပ်လာမယ်ဆိုရင် အလုပ်သမားတွေ ငတ်ကုန်ကြတော့မယ်လို့ လုံခြုံရေးအတွက် အမည်မဖော်လိုသူ အထည်ချုပ်စက်ရုံလုပ်သားတစ်ဦးက RFA ကို ပြောပါတယ်။
“ကျွန်တော်တို့ လက်ရှိရနေတဲ့ လခနဲ့တောင် မလောက်ငှပါဘူး။ နေ့တိုင်း မနည်း ရုန်းကန်နေရပါတယ်။ ကျွန်တော်တို့မှာ ဝင်ငွေ နည်းပါတယ်။ ဒီအလုပ်ကိုပဲ မှီခိုနေရပါတယ်” လို့ သူက ပြောပါတယ်။
RFA ကနေ မေးမြန်းခဲ့တဲ့ အခြား စက်ရုံအလုပ်သမားခေါင်းဆောင်တစ်ဦးကလည်း အလုပ်သမားတွေအနေနဲ့ စစ်အာဏာရှင်ချုပ်ငြိမ်းဖို့ ကြိုးပမ်းတာကို ထောက်ခံပေမယ့်၊ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေ လုပ်ဖို့ ကိုတော့ မထောက်ခံဘူးလို့ ပြောပါတယ်။
အားလုံးကို ခြုံပြီး ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေ ချမှတ်လိုက်ရင် ဘယ်လို ပြဿနာတွေ ဖြစ်လာနိုင်သလဲဆိုတာ သိပါတယ်။ ဒါကြောင့် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေကို မထောက်ခံပါဘူးလို့ အမည်မဖော်လိုသူ အခြား အထည်ချုပ်လုပ်သားတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကြီးဆုံး အလုပ်သမားသမဂ္ဂ တစ်ခု ဖြစ်တဲ့ CTUM ရဲ့ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးမောင်မောင် ကတော့ လိုအပ်ရင် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုတွေ ချမှတ်တာကို ထောက်ခံတယ်လို့ပြောပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံက လုပ်သားအများစုဟာ နိုင်ငံပြင်ပကို ရောက်နေကြပါတယ်။ ကျန်ခဲ့တဲ့ အလုပ်သမားတွေဟာလည်း အလုပ်ရှင်၊ အလုပ်သမား အငြင်းပွားတဲ့အခါတိုင်း ထောင်ချခံရတာ၊ ခြိမ်းခြောက်ခံရတာတွေ မကြုံဘဲ ဖြေရှင်းလို့မရဘဲ ဖြစ်နေပါတယ်”
