ရခိုင်ဒေသ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်တို့ စစ်ဒဏ် အလူးအလဲခံခဲ့ရပြီး စစ်အာဏာသိမ်းမှုဒဏ်ကိုပါ ဆက်လက်ရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် ၎င်းတို့ကို ကူညီထောက်ပံ့မှုများသည်လည်း ကန့်သတ်ခံနေရသည်
စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီးနောက် ရခိုင်ဒေသ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်စခန်းအချို့တွင် အကူအညီအထောက်အပံ့များ မရတော့သလို ယာယီခိုလှုံနေသည့်တဲအိမ်များမှာ ပျက်စီးယိုယွင်းနေသောကြောင့် ပြုပြင်ရန် လိုအပ်နေကြောင်း စစ်ဘေးရှောင်များထံမှ သိရသည်။
စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီးနောက် ယခင်နှစ်များကဲ့သို့ မည်သည့်အဖွဲ့အစည်းမှ လာရောက်လှူဒါန်းခြင်းမရှိတော့ကြောင်း မြတန်ဆောင်း စစ်ဘေးရှောင်စခန်းတွင် ခိုလှုံနေသည့် အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပြောသည်။
“နေအိမ်တွေလည်းပြိုနေပြီ။ စခန်းထဲမှာဆိုလည်း တံတားတွေ ထိုးထားရတယ်ဆိုတော့ အဲဒီတံတားလည်း ပြိုနေပြီ။ စားဝတ်နေရေးလည်း အခက်အခဲဖြစ်တယ်” ဟု အမည်မဖော်လိုသော ထိုအမျိုးသမီးက ဆိုသည်။
“မနှစ်ကဆိုရင် ဟိုအဖွဲ့ ဒီအဖွဲ့တွေကလာလှူကြတယ်။ အခုဆိုရင် ဘယ်အဖွဲ့မှ မရောက်တော့ဘူး။ ဘာကြောင့်မရောက်တာလဲဆိုတာကို ကျွန်မတို့လည်း အတိအကျမသိဘူး”
အသက် ၄၀ အရွယ် ထိုအမျိုးသမီးမှာ မြောက်ဦးမြို့နယ် ဘောင်းဒွတ်ကျေးရွာမှဖြစ်ပြီး ရက္ခိုင့်တပ်တော် (AA)နှင့် စစ်တပ်တို့ကြား တိုက်ပွဲများအပြင်းအထန် ဖြစ်ပွားနေသည့်ကာလအတွင်း နေရပ်စွန့်ခွာလာရာ စခန်းတွင် သုံးနှစ်ခန့်ရှိပြီဟု ပြောသည်။
“သောက်သုံးရေတွေဆိုလည်း သူများတွေဆီကတောင်းပြီးခပ်ရတယ်။ စောင်တွေ၊ အနွေးထည်တွေလည်း မရှိဘူး။ အဲဒါတွေလည်း တောင်းဆိုချင်ပါတယ်” ဟု အထက်ပါမျိုးသမီးက ဆက်ပြောသည်။
ရသေ့တောင်မြို့နယ်ရှိ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်များလည်း အလားတူအခက်အခဲရှိသည်ဟု စေတီတောင်အနောက် စစ်ဘေးရှောင်စခန်းတွင် ခိုလှုံနေသည့် မမေစုလှိုင်က ပြောသည်။
ယခင်ကမူ အရပ်ဖက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများက ဆောင်းဝတ်အနွေးထည်များ၊ ဆန်၊ ဆီ၊ ဆား၊ ငါးခြောက် စသော အခြေခံစားသောက် ကုန်ပစ္စည်းများကို လာရောက်ထောက်ပံ့ခဲ့ကြကြောင်း သူက ဆိုသည်။
ယခုအခါ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ကြက်ခြေနီကော်မတီ (ICRC)၊ လူမှု၀န်ထမ်း ကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေးဌာနတို့က စခန်းကို ကူညီနေသည်ဟု သူက ပြောသည်။
“(လက်ရှိမှာ) ရိက္ခာကတော့ လူကယ်ပြန်နဲ့ ICRC က ပုံမှန်ပေးပါတယ်။ လူမှုအဖွဲ့အစည်းက လာပြီးပံ့ပိုးတာ သိပ်မရှိဘူး။ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ်ကနေစပြီး လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေက လာပြီးထောက်ပံ့တာတွေရပ်သွားတယ်။ အရင်ကတော့ အားလုံးက လာထောက်ပံ့တော့ ဖူဖူလုံလုံ သုံးလို့ရတယ်။ အခုတော့ အဲဒီလို မဖူလုံတော့ဘူး” ဟု မမေစုလှိုင်က ပြောသည်။
“လူတွေက အဲဒီတုန်းကနဲ့စာရင် အခုပိုပြီးခက်ခဲသွားတယ်။ ပျက်စီးနေတဲ့ တဲအိမ်တွေကို ပြုပြင်ဖို့ ICRC ကတော့ ဝါး၊ တာပေါ်လိမ်စနဲ့ ကြိုးခွေတွေထောက်ပံ့တာရှိတယ်” ဟု ဆိုသည်။
လက်ရှိတွင် စစ်တပ်၏ ပိတ်ပင်မှုများကြောင့် စစ်ရှောင်များမှာ မိသားစုဝမ်းရေးအတွက် အပြင်ထွက် အလုပ် လုပ်ရန် အခက်အခဲနှင့်ရင်ဆိုင်နေရသည်ဟု မြတန်ဆောင်းစစ်ဘေးရှောင်စခန်းမှ အမျိုးသမီး နောက်တစ်ဦးက ပြောသည်။
“သူတို့ (စစ်တပ်)က အာဏာသိမ်းလိုက်ပြီဆိုတာနဲ့ ပြည်သူတွေလုပ်စားမယ့်နေရာတွေကို အကုန်လုံးပိတ်ပင် ထားတယ်လေ။ ဟိုနေရာဆိုလည်းမသွားရ၊ ဒီနေရာဆိုလည်းမသွားရ အကုန်လုံးကို ပိတ်ပင်ထားတယ်ဆိုတော့ ပြည်သူတွေက ဘယ်နားသွားလို့လုပ်စားမလဲ” ဟု သူက ပြောသည်။
“ဝါးခုတ်စားတဲ့လူတွေရှိတယ်။ တောင်မှာလုပ်စားနေတဲ့လူတွေရှိတယ်။ တောင်တွေဆိုလည်း ဂိတ်တွေချပြီးတော့ ပိတ်ထားတယ် သူတို့ (စစ်တပ်) က၊ တောင်ပေါ် မတက်ရဘူး။ အခု ချောင်းမှာလုပ်စားတယ်ဆိုရင်လည်း ချောင်းကို ဂိတ်ချပြီးတော့ပိတ်ထားတယ်။ စက်လှေတွေဆိုလည်း စစ်ဆေးတယ်ဆိုတော့ ပြည်သူတွေက အခက်အခဲဖြစ်တယ်”
မြောက်ဦးမြို့ရှိ စစ်ရှောင်စခန်းတစ်ခုတွင် ခိုလှုံနေသူများအား ၂၀၂၂ ဇနဝါရီအတွင်းက တွေ့ရစဉ်။ (ဓာတ်ပုံ-Myanmar Now)
ရခိုင်တွင် နှစ်နှစ်တာ အပြင်းအထန်ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် တိုက်ပွဲ များကြောင့် ပြည်သူနှစ်သိန်းကျော် နေရပ်စွန့်ခွာခဲ့ရကာ လက်ရှိအချိန်ထိ စစ်ဘေးရှောင်စခန်းတွင် လူတစ်သိန်းနီးပါး ခိုလှုံနေကြရဆဲဖြစ်သည်။
စစ်ဒဏ် အလူးအလဲခံခဲ့ရသည့် ရခိုင်စစ်ဘေးရှောင်များမှာ စစ်အာဏာသိမ်းမှုဒဏ်ကိုပါ ဆက်လက်ရင်ဆိုင်နေရသည်။
ကူညီထောက်ပံ့နေသည့် အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းများအနေဖြင့်လည်း လက်ရှိ၌ မလုံခြုံသည့်နေအထားတွင်ရှိနေကြောင်း၊ လိုအပ်နေသူများအတွက် အမျိုးသမီးအသုံးအဆောင်ပစ္စည်းမှအစ စားနပ်ရိက္ခာထောက်ပံ့မှုအဆုံး ပိတ်ပင်ခံနေရကြောင်း ရခိုင်အခြေစိုက် အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုထံမှ သိရသည်။
“ကျွန်မတို့ စစ်ရှောင်စခန်းတွေကိုသွားရင် ဟန့်တားခံရတာတွေဘာတွေရှိတယ်။ အခြေအနေတွေက မလုံခြုံတဲ့အနေအထားကို ရောက်သွားနိုင်သလို စစ်ဘေးရှောင်တွေကို လူသားချင်းစာနာမှုတွေ လျော့သွားနိုင်တဲ့အခြေအနေမျိုးမှာ ရှိတယ်။ အဲဒီလိုအခြေအနေမျိုးမှာ စစ်ဘေးရှောင်တွေအတွက် စားဝတ်နေရေး ပိုပြီးတော့အခက်အခဲဖြစ်လာနိုင်တယ်” ဟု အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုမှ တာ၀န်ရှိ အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပြောသည်။
“ဒီအခြေအနေမျိုးမှာလည်း စစ်ရှောင်တွေကို အိမ်ပြန်ခိုင်းနေတာမျိုးလည်းရှိတယ်ပေါ့နော်။ သူတို့အိမ်ပြန်သွားလည်း ဟိုဘက်မှာ မလုံခြုံတာတပိုင်း။ ပြီးတော့ မိုင်းမရှင်းလင်းရသေးတာ၊ သူတို့ပြန်သွားတဲ့အခါ နေအိမ်တွေပျက်စီးနေက တစ်ပိုင်း။ လုပ်ကိုင်စားသောက်ဖို့ ကျွဲ၊နွားတွေဆုံးရှုံးတာတွေရှိတယ်။ အခုရခိုင်မှာ တိုက်ပွဲပြန်ဖြစ်နေတာဆိုတော့ စစ်ရှောင်တွေ ပိုများလာမယ်လို့ ထင်ပါတယ်”
လက်ရှိတွင် ICRC နှင့် လူကယ်ပြန်ဌာနတို့က တစ်လတစ်ကြိမ်လျှင် ဆန်၊ စားနပ်ရိက္ခာ ထောက်ပံ့နေသော်လည်း မလုံလောက်သောကြောင့် ဖြစ်သလို စားသောက်နေကြရသည်ဟု မြတန်ဆောင်းစစ်ဘေးရှောင်စခန်းတွင် ခိုလှုံနေသည့် ဘောင်းဒွတ်ကျေးရွာ မှ အသက် ၃၀ အရွယ် မမိုးစန္ဒာက ပြောသည်။
ချက်ပြုတ်စားသောက်ရန် အို၊ ခွက်၊ ပန်းကန်များနှင့် အဝတ်အထည်၊ စောင်၊ ခြင်ထောင်များ အကူအညီ လိုအပ်နေကြောင်း သူက ဆက်ပြောသည်။
“အခုဆောင်းတွင်းဆိုတော့ ကလေးတွေက အေးကြတယ်။ စားဝတ်နေရေးကလည်းအဆင်အပြေ။ သူတို့က တစ်လတစ်ခါ လာပေးလည်း လိုအပ်တယ်။ မလောက်ငဘူး။ အဆင်မပြေလည်း ပြေသလို စားနေရတာပါပဲ။ အခုနေရတာကလည်း တံခါးတွေကပျက် အိမ်တွေက ပြို၊ ဖြစ်သလိုနေနေရတယ်” ဟု မမိုးစန္ဒာက ပြောသည်။
