ကယားပြည်နယ် ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်မှာ ဒေသခံရွာသားတချို့ မြေမြှုပ်မိုင်းနင်းမိလို့ ခြေလက်ဆုံးရှုံးခဲ့ကြပါတယ်။ စစ်တပ်နဲ့ ဒေသခံကာကွယ်ရေးအဖွဲ့တွကြား တိုက်ပွဲတွေကြောင့် တောတောင်တွေထဲ တိမ်းရှောင်နေကြတဲ့ဒေသခံတွေ လိုတဲ့ပစ္စည်းတွေ အိမ်ပြန်သွားယူစဉ် နေအိမ်တွေနားမှာ မြေမြှုပ်မိုင်းတွေ နင်းမိနေတာဖြစ်ပါတယ်။ လုံခြုံရေးစိတ်မချရသေးချိန် ခုလို မြေမြှုပ်မိုင်းအန္တရာယ် ထပ်ရှိလာတဲ့အတွက် အိုးအိမ်စွန်ထွက်ပြေးနေသူတွေ နေရပ်ပြန်ဖို့ ပိုစိုးရိမ်စရာဖြစ်လာတဲ့အကြောင်း ရန်ကုန်ကလာတဲ့ သတင်းကို မခင်ဖြူထွေးက တင်ပြပေးထားပါတယ်။
ကယားပြည်နယ် ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ်ထဲမှာ စစ်ကောင်စီတပ်တွေနဲ့ ဒေသခံကာကွယ်ရေးတပ်တွေကြား တိုက်ပွဲတွေဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး ဒေသခံတော်တော်များများ အိုးအိမ်စွန့်ပစ်ပြီး တော်တောင်တွေထဲမှာ သွားရောက်ခိုလှုံနေကြပါတယ်။ အဲဒီလို တောထဲ ဘေးကင်းရာ သွားနေကြသူတချို့ နေအိမ်မှာကျန်ခဲ့တဲ့ ဆေးဝါး အသုံးအဆောင်ပစ္စည်းတွေ ပြန်ယူစဉ် မြေမြှုပ်မိုင်းနင်းမိလို့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာရသူတွေ ရှိနေပါတယ်။ အောက်တိုဘာ ၂ ရက်နေ့က ဒီးမော့ဆိုမြို့နယ် ကုန်းသာကျေးရွာကို ပြန်လာတဲ့ အသက် ၄၂ နှစ်အရွယ် ဒေါ်နန်းငဲဟာ သူ့ရဲ့ ဦးလေး ခြံဝင်းထဲမှာ မိုင်းနင်းမိလို့ ညာခြေထောက် ပြတ်ရှဒဏ်ရာရှိရပြီး ကျန်တဖက်မှာလည်း ပြင်းပြင်းထန်ထန်ထိခိုက် ထားတယ်လို့ မိုင်းနင်းမိသူရဲ့ သူငယ်ချင်းဖြစ်သူ ဒေါ်ကွယ်မြက အခုလို ပြောပြပါတယ်။
“သူ့အဒေါ်အိမ်ဝင်သွားတဲ့အချိန် ဘာမှမဖြစ်ဘူး။ ထွက်လာတဲ့အချိန်ကျမှ သူ့ဦးလေးဆိုင်ကယ်ဘေးနား ငှက်ပျောသီးရှိလို့ ငှက်ပျောသီး တလုံးယူစားမယ်ဆိုပြီးမှ ဆိုင်ကယ်နားသွားလိုက်တာနဲ့ နင်းမိသွားတာ။ နင်းမိတဲ့အချိန်တုန်းက ခြေကတော့ တခါတည်းကို အဲ့ဒီတဖက်ကတော့ ပြတ်သွားတာ။ တခါထဲကို လဲကျသွားတာပေါ့နော်။ ထမိန်တောင်မှ မပါတော့ဘူးပေါ့နော်။ ဘောင်းဘီတိုနဲ့ပဲ အဲ့လိုမျိုးလဲကျသွားတာပေါ့၊ ကျန်တဲ့တဖက်ကတော့ ဒဏ်ရာကတော့ ကြီးကြီး နှစ်ပေါက်၊ အပေါက်ကြီးကြီး နှစ်ပေါက်တော့ ရှိတာပေါ့။ အရိုးတောင်မှ မြင်ရသေးတာပေါ့။ အဲ့ဒီကျန်တဲ့ တဖက်ကလေ၊ အဲ့ဒါတွေ သဲတွေရော ကျောက်တွေက အကုန်လုံးအထဲမှာ အကုန်လုံး ဝင်ကုန်တယ်၊ အဲ့ဒါကို မနည်း ခြစ်ထုတ်ပေးရရတာပေါ့နော်။ အနာထဲပေးတဲ့အချိန်ဆို၊ တအားတော့ ခံစားရတာပေါ့၊ အိမ်တွေကလည်း ဆုံးရှုံးသွားတယ်၊ အိမ်ဆုံးရှုံးတာမကတော့ အခုက အဲ့လိုမျိုး ဘဝပါ ပျက်ပြီးမှ စိတ်ဒဏ်ရာတွေ အများကြီးရခဲ့တာပေါ့။”
မိုင်းနင်းမိသူ ဒေါ်နန်းငဲမှာ ၁၃ နှစ်အရွယ် သမီးတဦးနဲ့ ၉ နှစ်ဦးအရွယ် သားတဦးရှိပြီး မိုင်းနင်းမိတဲ့ဒဏ်ရာ အခြေအနေစိုးရိမ်နေရပါတယ်။
တိုက်ပွဲတွေပြင်းထန်ခဲ့တဲ့ ကုန်းသာကျေးရွာမှာ စစ်ကောင်စီတပ်ဖွ့ဲတွေက ကျေးရွာနေအိမ်အတွင်း တပ်စွဲနေရာယူပြီး ပြန်လည်ထွက် ခွာချိန် ကုန်းသာရွာက နေအိမ် ၅၀ ကျော် မီးရှို့ဖျက်စီးခံရတယ်လို့ ကုန်းသာပရဟိတက VOA ကို ပြောပါတယ်။ အဲ့ဒီ မီးလောင် သွားတဲ့အထဲမှာ ဒေါ်ကွယ်မြနဲ့ မိုင်းနင်းမိသူ ဒေါ်နန်းငဲတို့ရဲ့အိမ်တွေလည်း ပါသွားပါတယ်။ မီးလောင်သွားတဲ့အိမ်တွေအတွက် ပရဟိတအဖွဲ့အစည်းတွေက တအိမ် တသိန်းနှုန်းနဲ့ ထောက်ပံ့ပေးတဲ့ ငွေကိုပြန်လာယူရင်း အခုလို မြေမြှုပ်မိုင်းနင်းမိတာလို့ ဒေါ်ကွယ်မြက ရှင်းပြပါတယ်။
စက်တင်ဘာ ၂၈ ရက်နေ့ကလည်း သေးဆူလဲကျေးရွာမှာ စစ်ပြေးဒုက္ခသည် အမျိုးသားတယောက် ရိက္ခာလာပြန်ယူရင်း သူ့ရဲ့ နေအိမ်ခြံဝင်းထဲကဝက်ခြံဘေးမှာ မြေမြှုပ်မိုင်းနင်းမိပြီး ညာခြေထောက် ဆုံးရှုံးခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီမိုင်းတွေဟာ စစ်တပ်တွေ စခန်းချခဲ့တဲ့ နေရာတွေမှာ ပေါက်ကွဲတာဖြစ်တယ်လို့ မြေမြှုပ်မိုင်းနင်းခံရသူတွေကို ကူညီပေးခဲ့တဲ့ ကုန်းသာရွာပရဟိတက အခုလို ပြောပါတယ်။
“နေရာတော်တော်များကို သွားပြီးတော့ မိုင်းတွေရှိတဲ့နေရာတို့၊ ပေါက်ကွဲတဲ့နေရာတို့ ကျနော်တို့လေ့လာတဲ့အခါမှာ စကစတွေ စခန်းချထားတဲ့နေရာမျိုးပေါ့နော်၊ နောက်စကစတွေ သူတို့တပ်ဆုတ်သွားတဲ့ နေရာမျိုးတွေမှာ အဲ့လိုမျိုးလမ်းတွေမှာပဲ ကျနော်တို့ တွေ့ရှိရတယ်ပေ့ါနော်။ ဒေသခံတွေက အများအားဖြင့် သုံးတဲ့မိုင်းတွေကျတော့- သူတို့က လက်လုပ်မိုင်းတွေ များတယ်ပေါ့နော်၊ သေးဆူလဲမှာ တွေ့ရတဲ့ မိုင်းတလုံးက သူ့ရဲ့နံပါတ်တွေ ဘာတွေ၊ အဲ့ဒါကို ကျနော်တို့ ကြည့်တဲ့အခါမှာ ဒါအရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းအနေနဲ့လည်း သူတို့လည်း အတည်ပြုပေးတယ်ပေါ့နော်။”
အဲဒီဒေသမှာ လှုပ်ရှားနေတဲ့ ကရင်နီတပ်မတော် KA ကလည်း တချို့နေရာမှာ မိုင်းအန္တရာယ်ရှင်းလင်းပေးပြီး အမှတ်အသားနဲ့ တွေ့ရှိရတဲ့ မိုင်းတွေဟာ စစ်ကောင်စီမိုင်းဖြစ်ကြောင်း KA အဖွဲ့က ဆိုတယ်လို့ ကုန်းသာရွာ ပရဟိတက ပြောပါတယ်။ စစ်တပ်နဲ့ တိုက်ပွဲတွေ ဖြစ်နေတဲ့ ကရင်နီအမျိုးသား ကာကွယ်ရေးတပ် KNDF ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံကတော့ သူတို့အနေနဲ့ မိုင်းတွေ လိုက်လံ ရှင်းပေးနေတယ်လို့ VOA ကို ခုလိုပြောပါတယ်။
“မိုင်းတွေ အားလုံးက စစ်ကောင်စီက ထောင်ထားတဲ့ မိုင်းတွေပါပဲခင်ဗျ၊ စစ်ကောင်စီထောင်ထားတဲ့ဟာတွေပဲ။ မြေမြှုပ်မိုင်းသော် လည်းကောင်း၊ နင်းမိုင်းသော်လည်းကောင်း၊ စစ်ကောင်စီထားတဲ့ဟာ အားလုံးပါပဲ၊ ကျနော်တို့ လိုက်လံရှင်းလင်းပေးတာရှိတယ်။ ဒါပေမယ် အကုန်ထိန်ပြောင်အောင်တော့ မရှင်းနိုင်သေးဘူးပေါ့လေ။ ကျန်ရှိနေပါသေးတယ်။”
စစ်တပ်က မိုင်းတွေထောင်ခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေပြောတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ စစ်ကောင်စီဘက်က တုံ့ပြန်မှုရရှိဖို့ စစ်ကောင်စီပြောခွင့်ရ ဗိုလ်ချုပ်ဇော်မင်းထွန်းကို ဖုန်းနဲ့ အကြိမ်ကြိမ် ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့် လက်ခံဖြေဆိုတာ မရှိပါဘူး။
စစ်တပ်နဲ့ ဒေသခံလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ အပြန်အလှန်ပစ်ခတ်တိုက်ပွဲမှာ ကုန်းသာရွာက အသက် ၇၀ အရွယ် အဘိုးအိုတဦး
လက်နက်ကြီးထိမှန်သေဆုံးခဲ့တာကြောင့် သူ့ ရုပ်အလောင်းကို စက်တင်ဘာ ၂၇ ရက်နေ့က လူနာတင်ယာဉ်နဲ့ မီးသဂြိုဟ်ဖို့ သယ်သွားရာမှာ လမ်းဘေးထောင်မိုင်းထိမှန်ခဲ့လို့ ကားခေါင်းပိုင်းပျက်စီးသွားခဲ့ပေမဲ့ လူကို ထိမှန်ဒဏ်ရာရတာတော့ မရခဲ့ပါဘူး။
ကုန်းသာရွာဘက်မှာ တိုက်ပွဲတွေ ငြိမ်သွားတာ တပတ်လောက်ရှိနေပေမဲ့ ခုလို မြေမြှုပ်မိုင်း အန္တရာယ်တွေရှိနေတာကြောင့်
လူဦးရေ ၁,၇၀၀ လောက်ရှိတဲ့ ကုန်းသာရွာမှာ ပြန်လာတဲ့သူက လူဦးရေ ၁၀၀ တောင်မပြည့်ဘဲ တော်တော်များများက နေရပ်ပြန်ဖို့ စိုးရိမ်နေကြပါတယ်။
“တချို့တော်တော်များများက ကြောက်တာပေါ့နော်၊ တချို့ ဘယ်လိုမျိုးဖြစ်လဲဆိုတော့ သူတို့ ပြန်လာရင်တောင်မှ နေဖို့ အိမ်မရှိဘူးပေါ့နော်၊ တချို့လည်း အိမ်ရှိနေတဲ့လူတွေကလည်း သူတို့အိမ်ရှေ့မှာ မိုင်းတွေဘာတွေထောင်ထားသလားဆိုတဲ့ စိုးရိမ်စိတ်နဲ့ကြောက်ပြီးတော့ မလာတာ များတာပေ့ါနော်၊ နောက် သူတို့က လာချင်တယ်ဆိုရင်လည်း ကျနော်တို့နဲ့ ဆက်သွယ်ပြီးတော့ လာလို့ရမရပေါ့နော်၊ နောက်မိုင်းရှင်းလင်းထားတာ လုပ်ပြီး မလုပ်ပြီး အရင်ဦးဆုံး ကျနော်တို့က အဲ့လိုမျိုးမေးမြန်းတာပေ့ါနော်။”
မြန်မာနိုင်ငံမှာ မြေမြှုပ်မိုင်းတွေကြောင့် ပြည်သူတွေ ထိခိုက်သေဆုံးမှုတွေ ရှိနေဆဲဖြစ်တယ်လို့ နိုင်ငံတကာမြေမြှုပ်ပိုင်းတားဆီးရေးအဖွဲ့ ICBL က ၂၀၂၁ ဇွန်လထုတ်ပြန်တဲ့ အစီရင်ခံစာမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ မြန်မာစစ်တပ်ဘက်ကရော လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့တွေဘက်ကပါ မြေမြှုပ်မိုင်း သုံးစွဲမှုတွေ ထပ်တွေ့ရတယ်လို့ အဲဒီအစီရင်ခံစာထဲမှာ ပြောထားပါတယ်။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း စစ်တပ်နဲ့ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေ တိုက်ပွဲပြင်းထန်ခဲ့တဲ့ ချင်းပြည်နယ် မင်းတပ်နဲ့ ကယားပြည်နယ်ထဲက နေရာတွေမှာ စစ်တပ်က မြေမြှုပ်မိုင်းတွေ ထောင်တဲ့သတင်းတွေ ရရှိတယ်လို့နိုင်ငံတကာမြေမြှုပ်ပိုင်းတားဆီးရေးအဖွဲ့ ICBL အဖွဲ့ရဲ့ နောက်ဆုံးထုတ်ပြန်ထားတဲ့ အစီရင်ခံစာထဲမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။
