တရားမ၀င် စစ်အာဏာသိမ်းသည့် အချိန်မှစ၍ ၇ လတာအတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ၏ လူ့အခွင့်အရေး အခြေအနေသည် ဆက်လက် ယိုယွင်းနေသည်။ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် သတင်းစာနယ်ဇင်းသမားများသည် အကြမ်းဖက်သည့် နည်းဗျူဟာများနှင့် မတရားဖမ်းဆီးခံရခြင်း စသည့် နည်းများဖြင့် ဖိနှိပ်ခံနေရသည်။ စစ်ကောင်စီ၏ အကြမ်းဖက်နှိမ်နှင်းမှုကြောင့် အပြစ်မဲ့ပြည်သူ ၁၀၀၀ ကျော်သေဆုံးခဲ့ရသည်။ ပဋိပက္ခနှင့် အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေး ဆန္ဒပြမှုများကြောင့် အပြစ်မဲ့ပြည်သူများ အသက်ဆုံးရှုံးနေသော်လည်း အကြမ်းဖက်စစ်တပ်သည် တိုင်းရင်းသားဒေသများဖြစ်သော ကရင်၊ ကချင် နှင့် ကယားပြည်နယ်တို့တွင် စစ်အင်အားတိုးချဲ့လျက်ရှိသည်။ တိုက်ပွဲများသည် နေရပ်စွန့်ထွက်ပြေးနေရသော အရပ်သားပြည်သူများအား ပို၍ ဆိုးကျိုးသက်ရောက်စေမည်ဖြစ်သည်။ ကုလသမဂ္ဂဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး၏ လျှပ်တပြတ် အစီရင်ခံစာအရ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပဋိပက္ခများနှင့် မတည်ငြိမ်မှုများကြောင့် သြဂုတ်လ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ပြည်တွင်း နေရပ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးသူပေါင်း ၁၈၉,၀၀၀ ရှိသည်။
တိုင်းပြည်၏ နိုင်ငံရေးနှင့် လူမှုရေးနယ်ပယ်များ ကသောင်းကနင်း ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသော် လည်း အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီသည် တရားမျှတမှုမရှိသော ၎င်းတို့၏ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကို တရား၀င်ဆက်လက်ဆုပ်ကိုင်ထားသည်။ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ်ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် အပါအ၀င် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ် (NLD) ခေါင်းဆောင်များသည် ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံနေရဆဲဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့၏ ရှေ့နေနှင့်တွေ့ခွင့်ရရန် ငြင်းဆိုခံနေရကာ တရားရုံး အမှုရက်ချိန်းသည်လည်း မကြာခဏ ရွှေ့ဆိုင်းခံနေရသည်။ ဤကာလအတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီ၏ ယခင်နည်းဗျူဟာဟောင်းအတိုင်း ဆက်လက်ကျင့်သုံးနေသည်ကို တွေ့ရှိရသည်။ ဥပမာအားဖြင့် အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီ၏ စီးနင်းတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လူငယ်အယောက် ၃၀ ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။
ရိုဟင်ဂျာ လူမျိုးတုန်း အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်ခံရသည့် လေးနှစ်ပြည့် ပြန်လည်အမှတ်ရခြင်း နှစ်ပတ်လည် နေ့တွင် ရိုဟင်ဂျာတို့၏ အခွင့်အရေးများ အပြည့်အ၀ပြန်လည်ရရှိရန် သွေးစည်းညီညွတ်မှုကို ပြသည့်အနေဖြင့် မြန်မာအရပ်ဘက်အဖွဲ့ ၄၃ ဖွဲ့တို့မှ တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းအနေဖြင့် ကြီးလေးသော ရာဇဝတ်မှုများ၏ မရေမတွက်နိုင်သော ကျူးလွန်ခံရသူများနှင့် အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများအတွက် တရားမျှတမှုနှင့် တာဝန်ယူမှုတာဝန်ခံမှု ရှိလာစေရန် နှင့် စစ်တပ်မှ ပြစ်ဒဏ်ကင်းလွတ်နေခွင့် ရနေမှုကို အဆုံးသတ်ရန်အတွက် ရနိုင်သမျှ နည်းလမ်းအားလုံးကို ရှာဖွေလုပ်ဆောင်ရမည်” ဟု လူ့အခွင့်အရေးမှတ်တမ်းကွန်ရက် (မြန်မာနိုင်ငံ) မှ ကိုဟန်ကြီးမှ ပြောသည်။ ရိုဟင်ဂျာလူမျိုးများ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်သော လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ နှင့် အတင်းအဓမ္မ အစုလိုက် အပြုံလိုက် နေရပ်စွန့်ခွာ တိမ်းရှောင်ခဲ့ရမှုများပတ်သက်၍ ၀မ်းနည်းကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) မှ ထုတ်ပြန်ကြေငြာခဲ့သည်။
အကြမ်းဖက်မှုများ အဆုံးသတ်ခြင်းရှိမည့်ပုံ မပေါ်သော်လည်း မြန်မာတပ်သားများ ကူးပြောင်းခိုလှုံနေမှုများ ရှိနေသည်။ တပ်သား အနည်းဆုံး အယောက် ၂၀၀၀ ကျော်သည် အာဏာဖီဆန်လှုပ်ရှားမှုနှင့် နွေဦးတော်လှန်ရေးလှုပ်ရှားမှုများတွင် ပူးပေါင်းပါ၀င်ကြသည်။ ကယားပြည်နယ်မှ စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်သော ရဲတပ်ဖွဲ့၀င်များ ရာနှင့်ချီ၍ ကိုယ်ပိုင်ရဲတပ်ဖွဲ့ကို ဖွဲ့စည်းတည်ထောင်လိုက်သည်။ ကရင်နီပြည်နယ်ရဲတပ်ဖွဲ့သည် ပြည်ထဲရေး၀န်ကြီးဌာနအောက်မှ အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သော ရဲတပ်သား ၃၀၀ ကျော်ဖြင့်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ရေရှည်အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ၏ စံပြရဲတပ်ဖွဲ့ဖြစ်လာရန် ရည်ရွယ်ကြောင်း ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူမှ ပြောကြားခဲ့သည်။
တိုင်းရင်းသားဒေသများရှိ ပဋိပက္ခများ
ကယားပြည်နယ်
ကရင်နီလူမှုအသင်းအဖွဲ့များကွန်ယက် (KCSN)၏ မှတ်တမ်းများအရ ကရင်နီတပ်မတော် (KA)နှင့် အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီတပ်ကြားတိုက်ပွဲများကြောင့် ပြည်တွင်း နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ရသူပေါင်း ၁၂၀,၄၄၉ ဦးကို အကျိုးသက်ရောက်စေသည်။ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သူများ၏ လူဦးရေထက်၀က်ကျော်ဖြစ်သော ၅၅,၂၆၅ ဦးသည် ဒီမောဆိုမြို့နယ်ထဲမှ ဖြစ်သည်။ အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီတပ်နှင့် ကရင်နီအမျိုးသားကာကွယ်ရေးတပ်ကြား တိုက်ပွဲများကြောင့် ဒီမောဆိုဒေသခံပြည်သူ ၈၀,၀၀၀ ကျော်မှ ၇၀% သည် စစ်ဘေးရှောင်အဖြစ် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေရသည်။
အကြမ်းဖက်စစ်တပ်မှ ကရင်နီပြည်နယ်တွင် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများ ဆက်လက်လုပ်ဆောင်နေပြီး စစ်ဘေးရှောင်များသည် အခက်အခဲများစွာနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ တစ်ချို့သောစစ်ဘေးရှောင်များသည် နေရာတစ်နေရာမှ တစ်နေရာသို့ ရွှေ့ပြောင်းတိမ်းရှောင် နေရသည်။
ကချင်ပြည်နယ်
ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်မြို့နယ်တွင် အင်တာနက်လိုင်းများကို အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီမှ ဖြတ်တောက်ထားသည်။ အွန်လိုင်း၀န်ဆောင်မှုများကို မည်သည့်အတွက်ကြောင့်ပိတ်လိုက်သည် မည်သည့်အချိန်တွင် ပြန်ဖွင့်ပေေးမည်ကို ဒေသခံပြည်သူများ မသိရှိကြေပေ။ အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ စစ်ရေးတိုးချဲ့လှုပ်ရှားမှုကြောင့် ကချင်လူထုများသည် ထိတ်လန့်ကြောက်ရွံ့နေပြီး စစ်ဖြစ်မည့် လက္ခဏာဖြစ်သည်ဟု ဒေသခံများမှ သံသယ၀င်နေကြသည်။
ကရင်ပြည်နယ်
ကရင်ပြည်နယ်တွင် အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီတပ်များသည် စစ်ရေးတိုးချဲ့လှုပ်ရှားလျက်ရှိသည်။ သြဂုတ်လ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ဖာဖွန်မြို့နယ်အတွင်း အကြမ်းဖက်စစ်တပ်၏ လေကြောင်းဖြင့် ထောက်လှမ်းမှုများကြောင့် ဒေသခံများကြား စိုးရိမ်မှုများတိုးလျက်ရှိသည်။ အင်အားပိုမိုတောင့်တင်းသော အကြမ်းဖက်စစ်တပ်နှင့် နယ်ခြားစောင့်တပ် (BGF) ပူးပေါင်းတပ်ဖွဲများ၏ စစ်ဆင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများသည် ဒေသခံရာနှင့်ချီ၍ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင် နိုင်စေသည်။
ကရင်သတင်းစဥ်၏ အဆိုအရ ကရင်အမျိုးသားလွတ်လပ်ရေးတပ် (KNLA)ထိန်းချုပ်ရာ တပ်မဟာဒေသ အသီးသီးတွင် တိုက်ပွဲများဖြစ်ပွားလျက်ရှိသည်။ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်များ (PDF) တို့၏ အောင်မြင်စွာ တိုက်ခိုက်မှုများကို အကြမ်းဖက်စစ်ခေါင်းဆောင်မှ တုန့်ပြန်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ထိပ်ပိုင်းအရာရှိတစ်ဦးမှ မှတ်ချက်ပြုခဲ့သည်။ အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီသည် တပ်မဟာ ၆ နှင့် ၇ တွင်ရှိသော PDF များကို လက်တုန့်ပြန် ရှင်းထုတ်လိမ့်မည်ဖြစ်သည်။ ကျွမ်းကျင်သူများမှ အကြမ်းဖက်စစ်ကောင်စီ၏ ထိုးစစ်ဆင်တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် တိုက်ပွဲအတွင်း အပြစ်မဲ့အရပ်သားပြည်သူများ ပို၍ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်ရလိမ့်မည်ဖြစ်ပြီး လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အကူအညီများပေးရန် ကျွမ်းကျင်သူများမှ တောင်းဆိုနေကြသည်။
