မိုးမြင့်၊ ဝေမာထွန်း
■ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ ကျူးလွန်နေပြီး အရပ်သားအစိုးရရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာမရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ကို ကူညီထောက်ပံ့မယ့် အစီအစဉ်ကို ဂျပန်အစိုးရဘက်က ချက်ချင်းဖျက်သိမ်းသင့်တယ်လို့ နယူးယောက် မြို့ အခြေစိုက် လူ့အခွင့်အရေးစောင့်ကြည့်အဖွဲ့ Human Rights Watch က ဒီနေ့ ဇူလိုင် ၂၃ ရက်မှာ တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
ရခိုင်ပြည်နယ်ပဋိပက္ခအတွင်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေအပါအဝင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ပျံ့ပွားနေချိန်ကာလ အထိ ရဲတပ်ဖွဲ့ရဲ့ လုပ်ဆောင်ချက်တွေကို ထောက်ပြပြီး ဂျပန်အစိုးရက မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့ကို မော်တော်ယာဉ်နဲ့ ဆက်သွယ်ရေးသုံးပစ္စည်းတွေဝယ်ယူဖို့ အမေရိကန်ဒေါ်လာ ကိုးသိန်းသုံးသောင်း လှူဒါန်းမယ့် အစီအစဉ်ကို ဖျက်သိမ်းဖို့ HRW က တိုက်တွန်းတောင်းဆိုလိုက်တာဖြစ်ပါတယ်။
လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်မှုအဖွဲ့ HRW ရဲ့ အာရှရေးရာ လက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှူး Phil Robertson က မြန်မာရဲတပ်ဖွဲ့ဟာ လူ့အခွင့်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေသာမက ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲက ရခိုင်တိုင်းရင်းသား တွေနဲ့ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ်မှာပါ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ အများကြီးလုပ်ထားတာကြောင့် ဂျပန်အနေနဲ့ မပေးသင့်ဘူးလို့ ထောက်ပြပါတယ်။
“မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့က လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေမှာ ပါဝင်ပတ်သက်နေတာဟာ ကာလကြာပါပြီ။ မြန်မာ့တပ်မတော်ရဲ့ ယန္တရားတစ်ခုအဖြစ်ရှိနေတာ၊ တပ်မတော်ရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာရှိနေတာ၊ နောက် ပြီး ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနဟာလည်း အကြမ်းဖက်ဆောင်ရွက်မှုတွေမှာ ဆက်တိုက်ပါဝင်နေခဲ့တာ၊ ဆန္ဒပြ သူတွေကို နှိမ်နင်းရာမှာသာမဟုတ်ဘဲ ငြိမ်းချမ်းစွာ နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားနေတဲ့သူတွေ၊ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစု တွေကိုပါ အကြမ်းဖက်ဆောင်ရွက်လေ့ရှိပါတယ်။ နယ်ခြားစောင့်တပ်အနေနဲ့လည်း နယ်စပ်တွေမှာ ရိုဟင်ဂျာ တွေနဲ့ ရခိုင်ကိစ္စတွေမှာ ပါဝင်နေသလို သတင်းထောက်တွေကို ထောင်ချောက်ဆင်ပြီးတော့ ဖမ်းခဲ့တာလည်း ရဲတပ်ဖွဲ့ပဲဖြစ်ပါတယ်။ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ အများကြီး မြင်တွေ့ခဲ့ရဖူးပါတယ်။”
တကယ်လို့ ဂျပန်အစိုးရက ဒီတိုက်တွန်းချက်ကို လျစ်လျူရှုပြီး မြန်မာရဲတပ်ဖွဲ့ကို ထောက်ပံ့ပေးခဲ့မယ်ဆိုရင် ဂျပန်အစိုးရဟာ ကိုယ့်စကားကို ကတိမတည်တဲ့ အစိုးရဖြစ်မယ်လို့လည်း Phil Robertson က ဆက်ပြောပါတယ်။
မြန်မာ့တပ်မတော်ရော၊ ရဲတပ်ဖွဲ့ကို နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းကြီးတွေက ငွေကြေးထောက်ပံ့တာတွေ ရပ်မသွား တဲ့အပေါ် ဘာကြောင့်လို့ ထင်ပါသလဲလို့ RFA က မေးတဲ့အခါ၊ ဂျပန်ဟာ မြန်မာနဲ့ နှစ်နိုင်ငံချင်းဆက်ဆံရေးမှာ ပိုလွှမ်းမိုးနိုင်ဖို့ ငွေကြေးဓနသုံးစွဲတဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒကို ကျင့်သုံးနေတယ်လို့ ဝေဖန်ပါတယ်။
“ဂျပန်အစိုးရက သူတို့အနေနဲ့ အာရှပစိဖိတ်ဒေသတွင်းက အစိုးရတွေရဲ့ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေကို စိုးရိမ်တယ်လို့ ထုတ်ပြောဖူးပါတယ်။ ပြီးတော့ သူတို့ရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒမှာလည်း လူ့အခွင့်အရေးဟာ အကြောင်းအရာတစ်ခုအဖြစ် ပါဝင်တယ်လို့လည်း ပြောထားတာရှိပါတယ်။ ပြီးတော့ နိုင်ငံခြား အထောက်အပံ့ အကူအညီပေးရေးကိစ္စတွေမှာ လူ့အခွင့်အရေးစံနှုန်းတွေနဲ့အညီ ပေးတယ်ဆိုပြီးတော့လည်းပြောပါတယ်။
တကယ်လို့ ဒီထောက်ပံ့မှုတွေကို မြန်မာကိုသာပေးမယ်ဆိုရင် ဂျပန်အစိုးရရဲ့ပြောစကားဟာ လက်တွေ့နဲ့ အလုပ် မကိုက်ညီဘူးဆိုတာ ပေါ်လာပါလိမ့်မယ်။ ဂျပန်ကတော့ သူတို့လူ့အခွင့်အရေးကို ဂရုစိုက်တယ်ဆိုပြီး ပြောပေမယ့် တကယ့်လက်တွေ့က သူတို့စိတ်ဝင်စားနေတာ လက်တွေ့နိုင်ငံရေးကစားပွဲတွေနဲ့ မြန်မာအစိုးရအပေါ် ဘယ်လိုလွှမ်းမိုးရမလဲဆိုတဲ့ ဟာတွေပဲဖြစ်ပါတယ်။ သူတို့လူ့အခွင့်အရေးကို ဂရုမစိုက်ပါဘူး။”
နောက်ပိုင်းမှာ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေကို တိုက်ရိုက်သင်တန်းပေးတဲ့ ဘယ်အဖွဲ့အစည်းမဆို၊ ဥပမာ ဥရောပသမဂ္ဂ EU လိုအဖွဲ့အစည်းတွေကိုပါ HRW က ရှုတ်ချသွားဖို့ရှိတယ်လို့လည်း သူက ဆက်ပြောပါတယ်။
ရဲတပ်ဖွဲ့ဟာ အရပ်သားအစိုးရရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာမရှိဘဲ တပ်မတော်ရဲ့ ထိန်းချုပ်ထောက်ပံ့မှုနဲ့ လည်ပတ် နေတာဖြစ်ပြီး လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခဲ့မှု မှတ်တမ်းတွေ ခိုင်ခိုင်လုံလုံရှိနေတယ်လို့ HRW က ဆိုပါတယ်။
HRW က ရဲတပ်ဖွဲ့အနေနဲ့ လူ့အခွင့်အရေးကျူးလွန်မှုတွေ ဆောင်ရွက်ခဲ့တယ်လို့ စွပ်စွဲပြစ်တင်တဲ့အချက်တွေထဲမှာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကာလက အစိုးရနဲ့ ဆန့်ကျင်တဲ့ ကျောင်းသားတွေကို ဖမ်းဆီးနှိပ်စက်ခဲ့တာ၊ ရိုဟင်ဂျာတွေအပေါ် ရာဇဝတ်မှုတွေ ကျူးလွန်ခဲ့တာ၊ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးတွေကို တပ်မတော်နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခဲ့တာ၊ အဲဒီ စစ်ဆင်ရေးတွေမှာ ရွာတွေမီးရှို့ခံရတာ၊ လူတွေအစုလိုက်အပြုံလိုက် အသတ်ခံရတာ၊ အမျိုးသမီးတွေ အဓမ္မ ပြုကျင့်ခံရတာတွေ ပါဝင်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။
ဒါကြောင့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနအပါအဝင် တပ်မတော်က ထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ဝန်ကြီးဌာနတွေနဲ့ အဖွဲ့ အစည်းအားလုံးကို ဂျပန်နိုင်ငံက ကူညီထောက်ပံ့တာတွေ အားလုံးကို ရပ်ဆိုင်းသင့်တယ်လို့ HRW က တိုက်တွန်းလိုက်ပါတယ်။
ဆန္ဒပြမှုကြောင့် ရဲတပ်ဖွဲ့ရဲ့ ဖမ်းဆီးထောင်ချမှုခံခဲ့ရတဲ့ ဗမာနိုင်ငံလုံးဆိုင်ရာ ကျောင်းသားသမဂ္ဂများအဖွဲ့ချုပ်က ကိုမင်းသွေးသစ် က HRW ရဲ့ တိုက်တွန်းချက်ကို ထောက်ခံပါတယ်။
“ကျွန်တော်တို့ မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့သည် အရပ်သားအစိုးရရဲ့ အုပ်ချုပ်မှုအောက်မှာ မရှိဘူး။ စစ်တပ်ရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာရှိပြီးတော့ စစ်တပ်က အလုံးစုံ authority ပေးနေတာဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံတကာက ဘယ်လိုအကူအညီမျိုးပဲလာလာ နောက်ဆုံး လူသားချင်းစာနာတဲ့ အကူအညီပဲ ဖြစ်ပါစေဦးတော့ ရွေးကောက် တင်မြှောက်ထားတဲ့ အရပ်သားအစိုးရအနေနဲ့က သူတို့ကို ဘယ်လိုမှ ထိန်းချုပ်လို့ မရတဲ့အခါ ဒီအကူအညီ တွေသည် ရဲတပ်ဖွဲ့လက်ထဲရောက်တဲ့အခါ အဆိပ်ပင်ရေလောင်းသလို ဖြစ်နေမှာပဲ။”
ဒုရဲမှူးဟောင်း မိုးရန်နိုင် ကတော့ အရပ်သားအစိုးရရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်ကို အပြည့်အဝရောက်မှ ရဲတပ်ဖွဲ့ကို ထောက်ပံ့မှုပေးမယ်ဆိုတာ မဖြစ်သင့်ဘဲ ကြားကာလမှာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ လုပ်ဆောင်ဖို့ နိုင်ငံတကာ အကူအညီတွေ ရသင့်တယ်လို့ ယူဆပါတယ်။
“ရဲတပ်ဖွဲ့အနေနဲ့ ရသင့်တာပေါ့။ ရမယ်ဆိုပိုကောင်းတာပေါ့ ရသင့်တယ်ဆိုတာထပ်။ ဒါဆိုလို့ရှိရင်တော့ ရဲတပ်ဖွဲ့ကို အထောက်အကူအများကြီး ဖြစ်စေတယ်ပေါ့။ ရဲတပ်ဖွဲ့က အရပ်သားအစိုးရအောက်ရောက်မှ ထောက်ပံ့မယ်ဆိုတာမျိုးကတော့ ကျွန်တော်တို့အနေနဲ့ကတော့ သိပ်မကြိုက်ဘူးပေါ့ဗျာ။ ပြောချင်တဲ့ သဘောက ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ ဒီအရပ်သားအစိုးရ အောက်ရောက်မယ်ဆိုတာ ဘယ်တော့မှန်းမှ ပြောမရတာ။ ကြားထဲမှာတော့ အထောက်အပံ့ရလို့ရှိရင် ရဲတပ်ဖွဲ့ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအတွက် အများကြီး အထောက်အကူဖြစ်တာပေါ့။”
ဂျပန်အစိုးရဘက်ကတော့ ဒီလှူဒါန်းမှုက လူမှုတည်ငြိမ်မှုကို ဖန်တီးပေးနိုင်ဖို့နဲ့ ပြည်သူ့လုံခြုံရေးကိစ္စတွေကို ဆောင်ရွက်ရာမှာ ရဲတပ်ဖွဲ့ရဲ့ စွမ်းဆောင်ရည်ကို မြှင့်တင်ပေးနိုင်ဖို့ ရည်ရွယ်ကြောင်း ပြောထားပါတယ်။
ဂျပန်အစိုးရရဲ့ ကူညီထောက်ပံ့မှုအပေါ် HRW ရဲ့ ကန့်ကွက်ချက်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး RFA က ရန်ကုန်မြို့မှာရှိတဲ့ ဂျပန်သံရုံးကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းရာမှာတော့ ချက်ခြင်းမဖြေဆိုနိုင်သေးကြောင်းနဲ့ အီးမေးလ်ကတဆင့် တပတ်အတွင်း ဖြေဆိုပေးနိုင်မယ့်အကြောင်း တုံ့ပြန်ပါတယ်။
HRW ရဲ့ ဆက်သွယ်မေးမြန်းမှုအပေါ် ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက တုံ့ပြန်ထားတာမှာတော့ ကူညီထောက်ပံ့ မှုတွေကို ထိန်းသိမ်းသုံးစွဲဖို့ ပြောထားသလို မြန်မာအစိုးရဘက်ကလည်း ရည်ရွယ်ချက်အတိုင်း ထိရောက်စွာ အသုံးပြုမယ်လို့ အတည်ပြုထားပြီး ဂျပန်သံရုံးအနေနဲ့ စောင့်ကြည့်သွားမယ်လို့ ပြောထားပါတယ်။
ဂျပန်အစိုးရဘက်က စောင့်ကြည်မယ်လို့ ပြောပေမယ့် လက်တွေ့မှာ မလွယ်ကူနိုင်ဘူးလို့ ညီမျှခြင်းမြန်မာက အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ဦးအောင်မျိုးမင်းက သုံးသပ်ပါတယ်။
“လက်နက်ဝယ်ယူတပ်ဆင်တာခြင်းကို ခွင့်ပြုတာတော့ ကျွန်တော်တို့ လုံးဝ အားမပေးပါဘူး။ ဒါပေမဲ့ ကျန်သော သူ့ရဲ့ဆက်သွယ်မှု၊ တိုင်ကြားမှု ယန္တရား အဲဒါမျိုးကိစ္စမျိုးကို လုပ်ဆောင်နိုင်ရင်တော့ ဒါအကျိုး ရှိတယ်လို့ ကျွန်တော်ယူဆတယ်။ ဒါပေမဲ့ ကျွန်တော်တို့ တိုင်းပြည်မှာ ဒါဝယ်မယ်ပြပြီး နောက်တစ်နေရာ ရောက်သွားတဲ့ကိစ္စ။ ပေးသည့်တိုင်အောင် ကျွန်တော်တို့မှာ သံသယအများကြီး ဖြစ်နိုင်တဲ့အရာ စိုးရိမ်စရာ ဆက်ရှိနေပါတယ်။ ဂျပန်အစိုးရအနေနဲ့ ကူညီမယ် ပြီးရင် စောင့်ကြည့်မယ်ဆိုတာက အပြောလွယ်ပေမယ့် ခက်ခဲပါတယ်။ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့တွေက ဘယ်လောက်ထိ ခွင့်ပြုမှာလဲ။ ခွင့်ပြုမယ်ဆိုလို့ရှိရင်ကော ဘယ်လောက်ထိမှန်ကန်တဲ့ အရာမျိုးဖြစ်မှာလဲ။”
HRW ရဲ့ ပြစ်တင်မှုတွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံရဲ တပ်ဖွဲ့ရဲ့ သဘောထားကို သိရဖို့ ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာနရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူဖြစ်တဲ့ ရဲမှူးကြီး ကျော်သီဟကို မေးမြန်းဖို့ RFA က ကြိုးစားပေမယ့် ဖုန်းလက်ခံဖြေကြားခြင်း မရှိတာကြောင့် စာပို့မေးမြန်းထားရာမှာ သူ့အနေနဲ့ ဒီအပေါ်မှာ သဘောထားမှတ်ချက်ပေးစရာမရှိကြောင်း စာနဲ့အကြောင်းပြန်လာပါတယ်။
ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတွေထဲက ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးခိုင်ထွန်းဦးကို မေးမြန်းဖို့ ကြိုးစားပေမယ့်လည်း ဖုန်းလက်ခံဖြေကြားခြင်း မရှိပါဘူး။
HRW က မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့ကို လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်တယ်လို့ ပြစ်တင်မှုတွေထဲမှာ ၂၀၁၇ ခုနှစ်က အင်းဒင် ကျေးရွာလူသတ်မှုကို Reuters သတင်းဌာနက စုံစမ်းထောက်လှမ်းသတင်း ရေးသားရာမှာ မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့က သတင်းသမားနှစ်ဦးကို ထောင်ချောက်ဆင်ဖမ်းဆီးခဲ့တဲ့ အချက်ပါဝင်သလို ၂၀၂၀ ခုနှစ် ဧပြီလထဲ ကပ်ရောဂါ ပျံ့နှံ့ချိန် မန္တလေးမှာ ခွင့်ပြုချိန်ကျော်လွန်ပြီး အပြင်ထွက်ခဲ့တဲ့ လူတစ်ဦးကို ရဲတပ်ဖွဲ့က ရိုက်နှက်ခဲ့တဲ့ ဗီဒီယို မှတ်တမ်းအကြောင်းကိုလည်း ထည့်သွင်းထောက်ပြထားပါတယ်။
မြန်မာနိုင်ငံရဲတပ်ဖွဲ့ကို ဂျပန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက ယန်း သန်း၁၀၀ (အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၉ ၃၀,၀၀၀) ကို လှူဒါန်းမယ်လို့ ၂၀၂၀ ဇူလိုင်လ ၂ ရက်နေ့မှာ ကြေညာထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။
RFA News
